فاجعه فرابنفش
فاجعه فرابنفش الگو:به انگلیسی یا فاجعه ریلی جینز الگو:به انگلیسی اشاره به نتیجهای دارد که ناشی از اصول فیزیک کلاسیک تقسیم مساوی انرژی[۱] و تابش نوسانگرهای باردار برای توضیح تابش جسم سیاه در طول موجهای کوتاه است. تابع توزیعی که بر این اصول پایهگذاری شده به نام قانون رایلی-جینز[۲] متناسب با معکوس توان چهارم طول موج نمیتواند در محدوده فرکانسهای بالا تابش جسم سیاه را به درستی توضیح دهد و از منحنی واگرا میشود. از آنجا که این تابع برمبنای اصول پذیرفته شده و اساسی فیزیک کلاسیک طرح شده بود و اینکه هنوز در آن زمان اصول کوانتوم فیزیک تدوین نشده بود، این نتیجه ضربهٔ سختی بر شالوده فیزیک کلاسیک بود که موجب زیر سؤال بردن اصول بدیهی فیزیک کلاسیک گردید.[۳]
این اصطلاح اولین بار در سال ۱۹۱۱ و بعدها توسط پائول ارنفست بعد از توضیح این پدیده با کمک نوسانگر پلانک در ۱۹۰۵ بهطور مستقل توسط آلبرت اینشتین، لرد رایلی و جیمز جینز زمانی به کار برده شد که هنوز نظریهٔ کوانتوم فیزیک در مراحل ابتدایی تدوین خود قرار داشت.