خوداکسایش

خوداکسایش یا اتواکسیداسیون الگو:به انگلیسی گونه‌ای از سوختن بدون شعله مواد و ترکیب شدن آن‌ها با اکسیژن است که منجبر به تشکیل مشتقات اکسیژن دار از مواد شیمیایی مختلف می‌شود. سازوکاری این فرایند به صورت رادیکالی بوده و از سه مرحله تشکیل می‌شود:

آغاز زنجیره

$\mathrm{R}\mathrm{O}\mathrm{O}\mathrm{H}\mathrm{+}\mathrm{R}\mathrm{H}\stackrel{energy}{\to }\mathrm{R}\mathrm{O}\mathrm{\cdot }\mathrm{+}\mathrm{\cdot }\mathrm{O}\mathrm{H}\mathrm{+}\mathrm{R}\mathrm{H}\mathrm{⟶}\mathrm{R}\mathrm{O}\mathrm{\cdot }\mathrm{+}{\mathrm{H}}_{\mathrm{2}}\mathrm{O}\mathrm{+}\mathrm{R}\mathrm{\cdot }$

$\mathrm{R}\mathrm{O}\mathrm{\cdot }\mathrm{+}\mathrm{R}\mathrm{H}\stackrel{H-abstraction}{\to }\mathrm{R}\mathrm{\cdot }\mathrm{+}\mathrm{R}\mathrm{O}\mathrm{H}$

انتشار زنجیره

$\mathrm{R}{}^{\mathrm{\cdot }}\mathrm{+}{\mathrm{O}}_{\mathrm{2}}\stackrel{fast}{\to }\mathrm{R}\mathrm{O}\mathrm{O}{}^{\mathrm{\cdot }}$

$\mathrm{R}\mathrm{O}\mathrm{O}{}^{\mathrm{\cdot }}\mathrm{+}\mathrm{R}\mathrm{H}\stackrel{H-abstraction}{\to }\mathrm{R}\mathrm{O}\mathrm{O}\mathrm{H}\mathrm{+}{}^{\mathrm{\cdot }}\mathrm{R}$

پایان زنجیره

$\mathrm{2}\mathrm{R}\mathrm{O}\mathrm{O}{}^{\mathrm{\cdot }}\stackrel{}{\to }\mathrm{2}\mathrm{R}\mathrm{O}{}^{\mathrm{\cdot }}\mathrm{+}{\mathrm{O}}_{\mathrm{2}}\mathrm{⟶}\mathrm{R}\mathrm{O}\mathrm{H}\mathrm{+}\mathrm{Q}\mathrm{O}\mathrm{+}{\mathrm{O}}_{\mathrm{2}}$

کاربرد

این دسته از واکنش‌ها در فرآوری مواد مختلف در صنایع شیمیایی از جمله مواد خوراکی، لاستیک ها؛ روغن‌ها و پلاستیک‌ها، کاربرد دارند.

منابع

• الگو:یادکرد کتاب