نمایش مبدأ برای Z

{{الفبای لاتین}}
'''Z''' یا '''z'''  بیست‌وششمین و آخرین حرف از حروف [[الفبای لاتین]] است. از این حرف در الفبای [[انگلیسی مدرن]]، الفبای زبان‌های اروپای غربی و سایر نقاط جهان استفاده می‌شود. نام مرسوم این حرف در انگلیسی زِد ({{IPAc-en|'|z|ɛ|d}}) می‌باشد که با این تلفظ بیشتر در زبان [[انگلیسی بریتانیایی]] رایج است و در انگلیسی آمریکا شمالی بیشتر بصورت زی ({{IPAc-en|'|z|iː|audio=LL-Q1860 (eng)-Flame, not lame-Z.wav}}) تلفظ میگردد.                    

== در نگارش لاتین ==
در خط لاتین حرف Z مانند حروف H، O، S، X [[متقارن‌نما]] کامل است که با چرخش آن دوباره شکل همان حرف پدیدار می‌شود.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Introduction to Symmetry|نشانی=https://langfordmath.com/ECEMath/Geometry/SymmetryLinesCapitalLetters.html#:~:text=I%20see%20vertical%20line%20symmetry,kinds%20of%20symmetry%20too!)|وبگاه=langfordmath.com|بازبینی=2025-03-14}}</ref>

== در نگارش فارسی ==

این حرف معادل حروف [[ز]]، [[ذ]]، [[ض]] و [[ظ]] در الفبای فارسی است.

== تلفظ ==
Z در گویش [[انگلیسی بریتانیایی]]، [[انگلیسی کانادایی|کانادایی]]، [[انگلیسی استرالیایی|استرالیایی]]، نیوزیلندی و [[انگلیسی هندی|هندی]] «زِد» /zed/ [[تلفظ]] می‌شود‌‌ و در [[انگلیسی آمریکایی]] و [[انگلیسی فیلیپینی]] «زی» /ziː/ و در [[انگلیسی جامائیکایی]] «زِی» /zeɪ/ تلفظ می‎‌شود. در زبان فارسی این حرف با تلفظ بریتانیایی «زد» تلفظ می‌شود. یکی از علت‌های تلفظ «زی» در انگلیسی آمریکایی گرایش‌های ضداستعماری آمریکایی‌ها بود که ترجیح دادند حرف z را با گویش فرانسوی «زی» تلفظ کنند. این امر به دلیل رقابت‌های امپراتوری‌های بریتانیا و فرانسه قبل از [[توافق قلبی]] در [[آمریکای شمالی]] و نزدیکی دیپلماتیک ایالات‌متحده با فرانسه در مسائلی مانند [[خرید لوئیزیانا]] و دریافت [[تندیس آزادی]] در ابتدای استقلال آمریکا بود.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Philippine English & Studies of Philippine English {{!}} PDF {{!}} Phonology {{!}} Oral Communication|نشانی=https://de.scribd.com/presentation/432125627/Philippine-English|وبگاه=Scribd|بازبینی=2025-03-13|کد زبان=de}}</ref>

== کاربردها ==

=== ریاضی ===
در ریاضی نماد [[عدد صحیح]] (زاهلِن) حرف <math>\mathbb{Z}</math> است. همچنین در [[دستگاه مختصات دکارتی]] حرف z برای نشانگر محور [[عمود]] است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Numeracy, Maths and Statistics - Academic Skills Kit|نشانی=https://www.ncl.ac.uk/webtemplate/ask-assets/external/maths-resources/numeracy/types-of-numbers.html|وبگاه=www.ncl.ac.uk|بازبینی=2025-03-13}}</ref>

=== شیمی ===
در شیمی نماد [[عدد اتمی]] حرف z است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=عدد اتمی چیست و چه ویژگی هایی دارد؟|نشانی=https://www.jahaneshimi.com/7623/%D8%B9%D8%AF%D8%AF-%D8%A7%D8%AA%D9%85%DB%8C-%DA%86%DB%8C%D8%B3%D8%AA-%D9%88-%DA%86%D9%87-%D9%88%DB%8C%DA%98%DA%AF%DB%8C-%D9%87%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF%D8%9F/|وبگاه=جهان شیمی فیزیک|تاریخ=2021-02-05|بازبینی=2025-03-13|کد زبان=fa-IR|نام=خانم|نام خانوادگی=بیگی}}</ref>

=== زبان انگلیسی ===
در زبان انگلیسی حرف z در مفهوم پایان یا انتهای یک چیز شمرده می‌شود. مانند عبارت "A to Z" به معنای الف تا ی، اول تا آخر، صفر تا صد یا سیر تا پیاز در زبان فارسی است. در نشان‌واره شرکت آمازون یک فلِش از حرف A تا Z کشیده شده که به معنای گستردگی محصولات و گستردگی فروش است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=بررسی تاریخچه لوگو آمازون|نشانی=https://www.saynadesign.com/24814/%D8%A8%D8%B1%D8%B1%D8%B3%DB%8C-%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE%DA%86%D9%87-%D9%84%D9%88%DA%AF%D9%88-%D8%A2%D9%85%D8%A7%D8%B2%D9%88%D9%86/|وبگاه=طراحی لوگو و تبلیغات محیطی در رسانه هنر برتر|تاریخ=2023-08-12|بازبینی=2025-03-13|کد زبان=fa-IR|نام خانوادگی=مدیر}}</ref>

=== پویانمایی ===
در برخی از پویانمایی‌ها و حتی محصولات فروشگاه‌های کالای خواب ممکن است عبارت [[زی‌زی‌زی]] zzz درج شده باشد که به معنای خرناس کشیدن یا خوابیدن قلمداد می‌شود.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Word Origins: When did ‘zzz’ start signifying sleep??|نشانی=https://mybookjoy.com/2020/07/16/word-origins-when-did-zzz-start-signifying-sleep/|وبگاه=My Book Joy|تاریخ=2020-07-16|بازبینی=2025-03-13|کد زبان=en|نام خانوادگی=Jennifer}}</ref>

== نگارخانه ==
<gallery>
پرونده:Zagato logo.svg|نشان‌واره [[زاگاتو]]
پرونده:Logo of FC Zbrojovka Brno.svg|نشان‌واره [[باشگاه فوتبال زبرویوفکا برنو|زبرویوفکا]]
</gallery>

== جستارهای وابسته ==

* [[Z (نماد نظامی)]]
* [[زتا]]
* [[الفبای انگلیسی]]

== منابع ==
{{پانویس}}

{{ویکی‌انبار-رده|Z}}
{{الفبای لاتین ۱}}
{{حروف لاتین یونیکد}}

{{زبان-خرد}}

[[رده:الفبای لاتین]]
[[رده:تک‌نگاره‌ها]]