نمایش مبدأ برای چشم حورس

[[پرونده:Eye of Horus bw.svg|200px|بندانگشتی|چپ|[[بوتو (اسطوره)|وادجت]] که بعدها به '''چشم حورس''' معروف شد.]]
{{Hiero|وادجت - چشم حورس|<hiero>D10</hiero>|align=left|era=egypt}}
'''چشم حورس''' نشان محافظت، قدرت پادشاهی و سلامت در [[مصر باستان]] می‌باشد. این چشم برای ایزدبانو [[بوتو (اسطوره)|وادجت]] (همینطور نوشته شده به صورت "ودجت"<ref>Pommerening, Tanja, Die altägyptischen Hohlmaße (''Studien zur Altägyptischen Kultur'', Beiheft 10), Hamburg, Helmut Buske Verlag, 2005</ref><ref>{{cite book |title=Art History |others=Volume 1 |first=Marilyn |last=Stokstad |chapter=Chapter 3: Art of Ancient Egypt |publisher=Pearson Prentice Hall |location=Upper Saddle River, N.J. |year=2007 |edition=3rd |isbn=9780131743205 |oclc=238783244}}</ref><ref name=Silverman>Silverman, David P. Chapter 14 "Egyptian Art". ''Ancient Egypt''. Duncan Baird Publishers, 1997. p.228</ref>، اودجات<ref>Alessandro Bongioanni & Maria Croce (ed.), ''The Treasures of Ancient Egypt: From the [[موزه مصر]] in [[قاهره]]'', Universe Publishing, a division of Rizzoli Publications Inc., 2003. p.622. According to the editors, "Udjat" was the term for amulets which used the Eye of Horus design.</ref>، "اوآدجت"، "ودیوجت"، "ادجو" یا "اوتو"<ref name="Henadology">{{cite web |url=http://henadology.wordpress.com/theology/netjeru/wadjet |title=Wadjet |author=Butler, Edward P |date= |work=Goddesses and Gods of the Ancient Egyptians: A Theological Encyclopedia |publisher=Henadology: Philosophy and Theology |accessdate=October 4, 2010}}</ref>) بوده و با نام [[چشم رع]] نیز شناخته می‌شود.<ref>''Wörterbuch der ägyptischen Sprache'' 1, 268.13</ref>

نام وادجت گرفته شده از کلمهٔ "وادج" به معنی "سبز" بوده اما در میان [[یونان باستان|یونانیان]] و [[روم باستان|رومیان]] به نام «یوریوس» شناخته می‌شود که از کلمهٔ مصری "ایارت" به معنی "برخاسته" گرفته شده و با تصویر [[کبرا]]ی برخاسته، مفهوم محافظت را می‌رساند.<ref name="ReferenceA">''The Routledge Dictionary of Egyptian Gods and Goddesses'', George Hart {{ISBN|0-415-34495-6|en}}</ref> وادجت یکی از اولین خدایان مصری بوده و بعدها با خدابانویان دیگری چون [[باستت]]، [[سخمت]]، [[موت]] و [[حاثور]] ترکیب شد. وی خدای مصر سفلی بوده و معبد داخل دلتا را محافظت می‌کرده است.<ref name="ReferenceA"/> حاثور نیز با این چشم نمایش داده شده است.<ref>{{cite web |url=http://www.hethert.org/ladyofthewest.html |title=Lady of the West |publisher=Hethert.org |date= |accessdate=2012-01-17 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20100127075746/http://www.hethert.org/ladyofthewest.html |archivedate=۲۷ ژانویه ۲۰۱۰ |dead-url=yes }}</ref>

طلسم‌های مراسم تدفین غالباً به شکل چشم حورس ساخته می‌شدند. وادجت یا ''چشم حورس'' عنصر اصلی هفت دستبند [[طلا]]یی، [[عقیق جگری|عقیقی]] و [[لاجورد]]ی پیدا شده در مومیایی [[شوشنک دوم]] است.<ref name=Silverman/> وادجت قرار بوده است تا از [[فرعون]] در برابر شیطان و زندگی پس از مرگ محافظت کند.<ref name=Silverman/> ملوانان مصری و خاورنزدیک در عصر باستان این نقش را بر روی قایق خود ترسیم می‌کردند تا در طول سفر دریایی در امان باشند.<ref>Charles Freeman, ''The Legacy of Ancient Egypt'', Facts on File, Inc. 1997. p.91</ref>
[[File:HorusEye.png | thumb | 220x124px | right | چشم حوروس]]

سمبل چشم حوروس : 𓂀

== حوروس ==
[[حوروس|حورس]] ایزد آسمان در مصر باستان بود که به صورت یک [[شاهین]]، [[لاچین (پرنده)|لاچین]] یا [[شاهین معمولی|بحری]] تصویر می‌شده است.<ref>Wilkinson, Richard H. (2003). ''The Complete Gods and Goddesses of Ancient Egypt''. Thames & Hudson. p. 202.</ref> چشم راست او با خدای [[خورشید]]، [[رع]] مرتبط بود. نقش چشم نشانگر چشم شاهین بوده و یک قطره [[اشک]] را در پایین داشت. آینهٔ تصویر، یا چشم چپ، گاهی به نشانهٔ [[ماه]] و خدای آن، [[تحوت]]، به کار می‌رفته است.<ref>{{cite web |url=http://symboldictionary.net/?p=519 |title=Eye of Horus, Eye of Ra (Udjat, Wedjet) |publisher=Symboldictionary.net |date= |accessdate=2012-01-17 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120223170538/http://symboldictionary.net/?p=519 |archivedate=۲۳ فوریه ۲۰۱۲ |dead-url=yes }}</ref>

بر اساس افسانه‌ها، [[ست]] و حورس بعد از مرگ [[ازیریس]] بر سر تخت پادشاهی او می‌جنگیدند و ست چشم راست حورس را از جا می‌کند. اکثر قسمت‌های چشم توسط [[حاثور|حت‌حور]] یا [[تت|تحوت]] گرد هم می‌آید و تکه‌ی آخر به کمک جادو ساخته می‌شود. زمانی که چشم حورس ترمیم می‌شود، آن را به پدرش تقدیم می‌کند تا شاید بتواند جانش را بازیابد. بنابراین، چشم حورس معمولاً به عنوان نماد فداکاری، شفا، ترمیم و محافظت استفاده می‌شود.<ref>Pinch, Geraldine (2004). ''Egyptian Mythology: A Guide to the Gods, Goddesses, and Traditions of Ancient Egypt''. Oxford University Press. pp. 131–132</ref>
[[File:Horus standing.svg | thumb | 220x124px | right | [[حوروس]]]]

== چشم به عنوان سمبل و هیروگلیف ==
هفت [[هیروگلیف مصری|هیروگلیف]] برای به تصویر کشیدن چشم استفاده شده است که معمول‌ترین آن "آیر ت" به معنی "ساختن و انجام دادن" یا "کسی که انجام می‌دهد" می‌باشد.<ref name="Henadology"/> در افسانه‌های مصری چشم حورس تنها یک عضو دیداری بدون حس نیست بلکه عامل عمل، محافظت و غضب شناخته می‌شود.

== ریاضیات ==
{{further|... ۱/۱۶ + ۱/۸ + ۱/۴ + ۱/۲}}
[[پرونده:Oudjat.SVG|بندانگشتی|ارزش‌های حسابی قسمت‌های چشم حورس.]]
[[پرونده:Eye of Horus square.png|بندانگشتی|150px|کسرهای متعارفی با نمایش مربعی.]]
در مصر باستان اکثر کسرها را به صورت مجموع دو یا چند کسر متعارفی کوچکتر که [[کسر واحد]] (صورت آن‌ها ۱ است) می‌باشد، در می‌آوردند. به این صورت که <math>\frac{3}{4}=\frac{1}{2}+\frac{1}{4}</math>.

قسمت‌های مختلف چشم حورس در مصر باستان به صورت تقسیم عدد یک بر شش توان اول عدد دو فرض می‌شده است<ref>{{cite book | title=Professor Stewart's Hoard of Mathematical Treasures | url=https://archive.org/details/professorstewart0000stew_i8r6 | last=Stewart | first=Ian | publisher=Profile Books | ISBN=978 1 84668 292 6 | year= 2009 | pages=[https://archive.org/details/professorstewart0000stew_i8r6/page/76 76]–80}}</ref>:
: قسمت راست چشم = {{چر}}۱/۲
: مردمک = {{چر}}۱/۴
: ابرو = {{چر}}۱/۸
: قسمت چپ چشم = {{چر}}۱/۱۶
: منحنی دم = {{چر}}۱/۳۲
: اشک = {{چر}}۱/۶۴

تصور می‌شد که [[پاپیروس ریاضیات ریند]] شامل جداول کسرهای متعارفی چشم حورس باشند.<ref>{{cite book |author=Hilary Wilson |title=Understanding Hieroglyphs: A Complete Introductory Guide |url=https://archive.org/details/understandinghie0000wils_p2y1 |publisher=Michael O'mara Books Ltd. |location=London |year=1995}} p. 165</ref> اما تحقیقاتی که از دههٔ ۱۹۷۰ بر روی ریاضیات مصری شروع شده و تاکنون نیز ادامه داشته، نشان داده است که این نظریه غلط بود و در سال ۲۰۰۳ [[جیم ریتر]] غلط بودن آن را ثابت کرد.<ref>Jim Ritter, « Closing the Eye of Horus: the Rise and Fall of 'Horus-Eye Fractions' », in ''Under One Sky: Astronomy and Mathematics in the ancient Near East'', ed. J. Steele and A. Imhausen, Münster: Ugarit-Verlag, 2002, p. 297-323. See also V. Katz (ed.), ''The Mathematics of Egypt, Mesopotamia, China, India, and Islam: A Sourcebook'', Princeton: Princeton University Press, 2007 et E. Robson & J. Stedall (eds.), ''The Oxford Handbook of the History of Mathematics'', Oxford: Oxford University Press, 2009.</ref>

سیر تکاملی علائم استفاده شده در ریاضی، با این که به قسمت‌هایی از چشم حورس شبیه بوده، کاملاً واضح است.

== نگارخانه ==

<gallery>
File:Wedjat (Udjat) Eye of Horus pendant.jpg|آویز چشم حورس یا وادجت
File:Egypte louvre 068 coffret.jpg|جعبه چوبی
File:Faience vessel with Bes.jpg|ظرف سفالی منقوش به [[بس]] که چشم حورس را در دست دارد
File:Wedjat collection.jpg|مجموعه‌ای از طلسم‌ها، [[موزه بریتانیا]] اتاق ۶۲
File:Eye Horus Louvre Sb3566.jpg|طلسم سفالین وادجت، [[موزه لوور]]
File:Canaanite - Scarab with "Udjat" Eyes - Walters 4239 - Bottom.jpg|سوسک سرگین غلتان، [[موزه هنر والترز]]
</gallery>

== منابع ==
{{پانویس|چپ‌چین=بله|۲}}
* {{یادکرد ویکی|عنوان =Eye of Horus|پیوند = http://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Eye_of_Horus&oldid=577638193|زبان =انگلیسی | بازیابی =}}

[[رده:اسطوره‌شناسی مصر]]
[[رده:تعویذهای مصری]]
[[رده:چشم]]
[[رده:خدایان مصر باستان]]
[[رده:ریاضیات در مصر باستان]]
[[رده:کسر مصری]]
[[رده:مصر باستان]]
[[رده:مفاهیم مصر باستان]]
[[رده:نمادهای جادویی]]
[[رده:نمادهای مصر باستان]]
[[رده:هیروگلیف مصری]]