نمایش مبدأ برای واپاشی بتا

[[پرونده:Beta-minus Decay.svg|بندانگشتی|چپ|واپاشی بتا در [[هسته اتم]]]]
[[پرونده:Beta Negative Decay.svg|بندانگشتی|چپ|280px|نمودار فاینمن برای واپاشی بتا که در آن [[نوترون]] به [[پروتون]]٬[[الکترون]]٬[[نوترینو]] به همراه[[بوزون دبلیو|W<sup>-</sup> بوزون]] واپاشی می‌شود]]
'''واپاشی بتا''' {{انگلیسی|beta decay}} یک نوع [[واپاشی هسته‌ای]] در فیزیک است که در دو نوع <sup>-</sup>β و <sup>+</sup>β اتفاق می‌افتد.

در واپاشی <sup>-</sup>β، [[نیروی هسته‌ای ضعیف]] موجب می‌شود که [[نوترون]] به ذره‌های زیر واپاشی کند: (<math>n^0</math>) تبدیل می‌شود به [[پروتون]] (<math>p^+</math>) به همراه [[الکترون]] (<math>e^-</math>) و یک [[پادنوترینو]] (<math>\bar{\nu_e}</math>):
{{وسط‌چین}}
<math>
n^0 \rightarrow p^+ + e^- + \bar{\nu_e}
</math>
{{پایان وسط‌چین}}

در واپاشی <sup>+</sup>β، انرژی برای تبدیل [[پروتون]] به [[نوترون]] استفاده می‌شود که به همراه آن یک [[پوزیترون]] (<math>e^+</math>) و یک [[نوترینو]] (<math>{\nu_e}</math>) ایجاد می‌گردند:
{{وسط‌چین}}
: <math>\mathrm{Energy} + p^+ \rightarrow n^0 + e^+ + {\nu}_e</math>
{{پایان وسط‌چین}}
در این واپاشی، [[جرم اتمی]] ثابت می‌ماند ولی یک واحد به [[عدد اتمی]] افزوده می‌شود (در واپاشی بتا منفی) یا یک واحد از آن کم می‌شود (در واپاشی بتا مثبت).{{سخ}}
{{سخ}}
برای نمونه:
{{وسط‌چین}}
(بتا منفی) <math>\mathrm{{}^1{}^{37}_{55}Cs}\rightarrow\mathrm{{}^1{}^{37}_{56}Ba}+ e^- + \bar{\nu}_e</math>

(بتا مثبت) <math>\mathrm{~^{22}_{11}Na}\rightarrow\mathrm{~^{22}_{10}Ne} + e^+ + {\nu}_e</math>

(جذب الکترون) <math>\mathrm{~^{22}_{11}Na} + e^- \rightarrow\mathrm{~^{22}_{10}Ne} + {\nu}_e</math>
نمونه
{{پایان وسط‌چین}}
در بررسی‌های اولیه پرتوزایی بتا، الکترون‌های [[تبدیل داخلی]] را اشتباهاً همان الکترونهای گسیل شده از [[هسته اتم|هسته]] تصور می‌کردند، تا این که [[جیمز چادویک]](۱۹۱۴) نشان داد که الکترون‌های تبدیل داخلی تک انرژی هستند، ولی الکترون‌های واپاشی بتایی یک ویژه هسته مشخص، دارای [[توزیع انرژی پیوسته‌ای]] می‌باشند.<ref>مبانی فیزیک هسته ای. والتر می یرهوف. ترجمه:محمدفرهادرحیمی. ویرایش هفتم. دانشگاه فردوسی مشهد. شابک:964-5782-07-4</ref>

== منابع ==
{{پانویس}}
* ویکی‌پدیای انگلیسی نسخه ۱۲ ژانویه ۲۰۰۸

== جستارهای وابسته ==
* [[نوترینو]]
* [[واپاشی آلفا]]
* [[پرتو گاما|گاما]]
* [[پوزیترون]]

{{فرآیندهای هسته‌ای}}

{{فیزیک-خرد}}

[[رده:پرتوزایی]]
[[رده:فیزیک هسته‌ای]]