نمایش مبدأ برای لامپ پرتو ایکس

'''لامپ پرتو ایکس''' یک [[لامپ خلأ|لامپ خلاء است]] که نیروی الکتریکی وارد شده را به [[پرتو ایکس|پرتو ایکس تبدیل می‌کند]].<ref>{{Cite book|title=Modern Diagnostic X-Ray Sources, Technology, Manufacturing, Reliability|last=Behling|first=Rolf|publisher=Taylor and Francis, CRC Press|year=2015|isbn=978-1-4822-4132-7|location=Boca Raton, FL, USA}}</ref> وجود چنین منبع قابل کنترلی از پرتو ایکس زمینه [[پرتونگاری|رادیوگرافی]] و تصویربرداری از اجسام تا حدی مات را ایجاد می‌کند. بر خلاف سایر پرتوهای یونیزه، پرتو ایکس تنها تا زمانی تولید می‌شود که انرژی الکتریکی به لامپ پرتو ایکس وارد شود. لامپ‌های پرتو ایکس همچنین در دستگاه‌های [[سی‌تی اسکن|سی تی اسکن]]، اسکنر وسایل داخل چمدان در فرودگاه، تجزیه و تحلیل مواد و برای بازرسی‌های صنعتی استفاده می‌شود.

افزایش تقاضا برای [[آنژیوگرافی|سیستم‌های اسکن و آنژیوگرافی]] [[سی‌تی اسکن|توموگرافی کامپیوتری]] با کارایی بالایی که داشت، باعث شد تا لامپ‌های پرتو ایکس در علم پزشکی توسعه یابند.
[[پرونده:Coolidge_xray_tube.jpg|بندانگشتی|400x400پیکسل| لامپ پرتو ایکس کولیج، سال ۱۹۱۷. کاتد گرم شده در سمت چپ می‌باشد و آند در سمت راست است. پرتو ایکس به سمت پایین گسیل می‌شود.]]

== تاریخچه ==
لامپ‌های پرتو ایکس از لامپ‌های آزمایشی [[لامپ کروکز|کروکس]] تکامل یافته‌اند، پرتو ایکس برای اولین بار در ۸ نوامبر ۱۸۹۵ توسط فیزیکدان آلمانی [[ویلهلم رونتگن|ویلهلم کنراد رونتگن]] کشف شد. این نسل اول از ''[[کاتد سرد]]'' یا ''لامپ‌های پرتو ایکس کروکس'' تا سال ۱۹۲۰ مورد استفاده قرار می‌گرفت. [[ویلیام دی کولیج|ویلیام کولیج]] در سال ۱۹۱۳ تغییراتی را [[لامپ کروکز|لامپ کروکس]] ایجاد کرد.<ref>Coolidge, {{US patent|1,203,495}}. Priority date May 9, 1913.</ref> '''لامپ کولیج''' که به آن '''لامپ کاتد گرم''' نیز می‌گویند، استفاده وسیعی در صنایع مختلف دارد.

تا اواخر دهه ۱۹۸۰ میلادی، ژنراتورهای پرتو ایکس صرفاً منبع تغذیه متغیر [[جریان متناوب]] به جریان مستقیم با ولتاژ بالا بودند. در اواخر دهه ۱۹۸۰ میلادی یک روش کنترلی متفاوت به نام تعویض با سرعت بالا، در حال ظهور بود. به دنبال این فناوری الکترونیکی تعویض جریان امکان کنترل دقیق تر پرتو ایکس را فراهم آورد و نتایج آزمایشات با دقت بیشتری به دست می‌آمد و در معرض پرتو ایکس قرار گرفتن را کاهش داد.

== فیزیک ==
[[پرونده:TubeSpectrum-en.svg|چپ|بندانگشتی|300x300پیکسل| طیف پرتوهای ایکس گسیل شده توسط یک لامپ پرتو ایکس با هدف [[رودیم|رودیوم]] که در ۶۰ [[ولت|کیلو ولت]] کار می‌کند. منحنی صاف و پیوسته به دلیل ''[[تابش ترمزی|برمستراستلونگ]] است'' و ضربه‌ها [[اشعه ایکس مشخصه|خطوط K مشخصه]] برای اتم‌های رودیوم هستند.]]
در هر [[لامپ خلأ|لامپ خلاء]]، یک [[کاتد]] وجود دارد که الکترون‌ها را به داخل محیط خلاء می‌تاباند و یک [[آند (شیمی)|آند]] الکترون‌ها را جمع‌آوری می‌کند، بنابراین [[جریان الکتریکی]] که به عنوان پرتو نیز شناخته می‌شود از داخل لامپ عبور می‌کند. [[ولتاژ|منبع برقی با ولتاژ]] بالا، در حدود ۳۰ تا ۱۵۰ [[ولت|کیلو ولت]] به دو سر کاتد و آند لامپ، به منظور شتاب دادن به الکترون‌ها، متصل می‌شود که به آن ولتاژ لامپ نیز می‌گویند. در نظر داشته باشید که [[پرتو ایکس|طیف پرتو ایکس]] به عوامل مختلفی همچون جنس آند و ولتاژ شتاب‌دهنده بستگی دارد.<ref>[http://www.bruker-axs.de/fileadmin/user_upload/xrfintro/sec1_3.html Diagram of continuum and characteristic lines] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080223224617/http://www.bruker-axs.de/fileadmin/user_upload/xrfintro/sec1_3.html|date=February 23, 2008}}</ref>

الکترون‌های کاتد با ماده آند که معمولاً [[تنگستن]]، [[مولیبدن]] یا [[مس]] هستند برخورد می‌کنند و به دیگر الکترون‌ها، یون‌ها و هسته‌های درون ماده آند شتاب می‌دهند. حدود ۱ درصد از انرژی تولید شده، معمولاً عمود بر مسیر پرتو الکترونی، به صورت پرتو ایکس تابیده می‌شود و باقی انرژی به صورت گرما آزاد می‌شود. با گذشت زمان، تنگستن از هدف بر روی سطح داخلی شیشه، ته‌نشین می‌شود. این فرایند به آرامی لامپ را تیره می‌کند و کیفیت پرتو پرتو ایکس را کاهش می‌دهد. تنگستن تبخیر شده متراکم می‌شود و بنابراین به عنوان یک فیلتر اضافی عمل می‌کند و توانایی لامپ‌ها برای تابش گرما را کاهش می‌دهد.<ref>{{Citation|title=cf. , Half-Value-Layer Increase Owing to Tungsten Buildup in the X-ray Tube: Fact or Fiction|last=John G. Stears|last2=Joel P. Felmlee|last3=Joel E. Gray|journal=Radiology|volume=160|number=3|pages=837–838|date=September 1986|doi=10.1148/radiology.160.3.3737925|pmid=3737925}}</ref> در نهایت، رسوب تنگستن ممکن است به اندازه کافی رسانا شود که در ولتاژهای بالا، قوس ایجاد کند. قوس ابتدا از کاتد به رسوب تنگستن و سپس به آند خواهد پرید. [[ترکچه|این قوس‌بندی]] باعث ایجاد اثری به نام «جلوگیری» در شیشه داخلی لامپ پرتو ایکس می‌شود. با گذشت زمان، لامپ حتی در ولتاژهای پایین نیز ناپایدار می‌باشد و نیاز به تعویض دارد. در این مرحله، لامپ شیشه‌ای از سیستم اصلی لامپ پرتو ایکس خارج می‌شود و با یک لامپ شیشه‌ای جدید جایگزین می‌شود. همچنین لامپ‌های قدیمی به شرکت مربوطه ارسال می‌شود و آن را با یک لامپ پرتو ایکس جدید جایگزین می‌کند.

اثر تولید فوتون پرتو ایکس به‌طور کلی [[تابش ترمزی]] نامیده می‌شود، یک انقباض برمسن در [[زبان آلمانی]] به معنی به ترمز، و ''استرالونگ'' معنی [[پرتو|تابش]] می‌باشد.

محدوده انرژی فوتونیک گسیل شده توسط سیستم را می‌توان با تغییر ولتاژ اعمال شده و نصب فیلترهای آلومینیومی با ضخامت‌های مختلف تنظیم کرد. فیلترهای آلومینیومی در مسیر پرتو ایکس برای حذف تابش‌های «نرم» (غیر نافذ) نصب می‌شوند. تعداد فوتون‌های پرتو ایکس گسیل شده یا دوز، با کنترل جریان جاری و زمان نوردهی تنظیم می‌شود.

=== گرما آزاد شده ===
گرما در نقطه کانونی آند تولید می‌شود. از آنجایی که کسری کوچک (کمتر یا مساوی ۱٪) از انرژی الکترون به پرتو ایکس تبدیل می‌شود، می‌توان آن را در محاسبات گرمایی نادیده گرفت.<ref>{{Cite web|url=http://sprawls.org/ppmi2/XRAYHEAT/|title=X-Ray Tube Heating and Cooling}}</ref> مقدار گرمای تولید شده (بر حسب ژول) در نقطه کانونی برابر است با:

: <math>E_\mathrm{heat} = w \mathrm{V_p} \mathrm{I} \mathrm{t}</math>
: <math>w</math> [[مقدار مؤثر|عامل شکل موج]] بودن
: <math>\mathrm{V_p}</math> = اوج ولتاژ AC (بر حسب ولت)
: <math>\mathrm{I}</math> = جریان لامپ (به میلی‌آمپر)
: <math>\mathrm{t}</math> = زمان نوردهی (بر حسب ثانیه)

واحد حرارت (HU) در گذشته به عنوان جایگزین واحد ژول مورد استفاده قرار می‌گرفت. این واحد هنگامی که لامپ پرتو ایکس به یک منبع تغذیه تک فاز متصل شود، واحدی مناسب است. با یکسوسازی تمام موج یک موج سینوسی، <math display="inline">\omega=\frac{1}{\sqrt{2}} \approx 0.707</math> ، بنابراین واحد حرارت:

: 1 HU = 0.707 J
: 1.4 HU = 1 J<ref>Perry Sprawls, Ph.D. [http://www.sprawls.org/ppmi2/XRAYHEAT/ X-Ray Tube Heating and Cooling], from ''The web-based edition of The Physical Principles of Medical Imaging'', 2nd Ed.</ref>

== انواع ==
=== لامپ کروکس (لامپ کاتد سرد) ===
[[پرونده:Cosser_Crookes_xray_tube.jpg|بندانگشتی|400x400پیکسل| لامپ پرتو ایکس کروکس از اوایل دهه ۱۹۰۰. کاتد در سمت راست است، آند در مرکز با هیت سینک متصل در سمت چپ قرار دارد. الکترود در موقعیت ساعت ۱۰ آنتی کاتد است. دستگاه در بالا یک «نرم کننده» است که برای تنظیم فشار گاز استفاده می‌شود.]]
لامپ‌های کروکس الکترون‌های مورد نیاز برای ایجاد پرتوهای ایکس را با [[یونش|یونیزاسیون]] هوای باقی‌مانده به جای یک رشته گرم شده، در لامپ تولید می‌کنند، بنابراین هوای داخل لامپ تا حدی اما نه به‌طور کامل [[خلأ|تخلیه می‌شود]]. این لامپ شامل یک لامپ [[شیشه|شیشه ای]] با حدود <sup>۶-</sup>۱۰ تا <sup>۸-</sup>۱۰×۵  [[فشار اتمسفریک|فشار اتمسفر]] از [[جو زمین|هوا]] (۰٫۱ تا ۰٫۰۰۵ [[پاسکال (یکا)|پاسکال]]) است. آنها یک [[کاتد|صفحه کاتد]] [[آلومینیوم|آلومینیومی]] دارند که در یک سر لامپ و یک [[آند (شیمی)|هدف آند]] [[پلاتین]] در انتهای دیگر دارد. سطح آند به گونه ای زاویه دار می‌باشد که پرتو ایکس از کناره لامپ تابش کند. کاتد مقعر بود به طوری که الکترون‌ها روی یک نقطه کوچک (~۱ میلی‌متر) روی آند متمرکز شدند، تقریباً یک منبع نقطه‌ای از پرتو ایکس، که منجر به وجود آمدن تصاویر واضح‌تر می‌شود. این لامپ دارای یک الکترود سوم بوده، یک آنتی کاتد که به آند متصل است. این خروجی پرتو ایکس را بهبود بخشید، اما روشی که با آن به این امر دست یافته شد، مشخص نیست. چیدمانی رایج‌تر به گونه‌ای است که از آنتی‌کاتد صفحه مسی (از نظر ساختاری مشابه کاتد) در راستای آند استفاده می‌شود، به طوری که آند بین کاتد و آنتی کاتد قرار داشت.

برای عمل کردن، یک [[جریان مستقیم|ولتاژ جریان مستقیم]] از چند [[ولت|کیلو ولت]] تا ۱۰۰ کیلو ولت بین آندها و کاتد اعمال می‌شود که معمولاً توسط یک [[قرقره رومکروف|سیم پیچ القایی]] یا برای لامپ‌های بزرگتر، یک [[مولد الکترواستاتیکی|ماشین الکترواستاتیک ایجاد می‌شود]].

لامپ‌های کروکس غیرقابل اعتماد بودند. با گذشت زمان، هوای باقی مانده توسط دیواره‌های لامپ جذب می‌شد و فشار را کاهش می‌داد. این اتفاق باعث افزایش ولتاژ در لامپ شده و پرتو ایکس سخت‌تر تولید می‌شد تا اینکه در نهایت لامپ از کار می‌افتاد. برای جلوگیری از این امر، از دستگاه‌های 'نرم‌کننده' استفاده شد (تصویر را ببینید). یک لامپ کوچک متصل به کناره لامپ اصلی حاوی یک آستین میکا یا ماده شیمیایی است که هنگام گرم شدن مقدار کمی گاز آزاد کرده و فشار صحیح را بازیابی می‌کند.

پوشش شیشه‌ای لامپ در هنگام استفاده به دلیل پرتو‌ایکس که بر ساختار آن تأثیر می‌گذارد و سیاه می‌شود.

=== لامپ کولیج (لامپ کاتد داغ) ===
[[پرونده:WaterCooledXrayTube.svg|بندانگشتی|300x300پیکسل| لامپ پنجره جانبی کولیج (طرح) {{فهرست گلوله‌ای|C: رشته/کاتد (-)|A: آند (+)|W<sub>in</sub> و W<sub>out</sub>: ورودی و خروجی آب دستگاه خنک کننده}}]]
در لامپ کولیج، الکترون‌ها با [[گسیل گرمایونی|اثر حرارتی]] از یک [[لامپ رشته‌ای|رشته]] [[تنگستن]] گرم شده توسط جریان الکتریکی، تولید می‌شوند. رشته‌ها از کاتد لامپ است. پتانسیل ولتاژ بالا بین کاتد و آند است، بنابراین الکترون‌ها [[شتاب|شتاب می‌گیرند]] و سپس به آند برخورد می‌کنند.

دو طرح در این موضوع وجود دارد: لامپ‌های پنجره انتهایی و لامپ‌های پنجره جانبی. لامپ‌های پنجره انتهایی معمولاً دارای «هدف انتقال» هستند و به اندازه کافی نازک است تا به پرتو ایکس اجازه عبور از هدف را بدهد (پرتو‌های ایکس در همان جهتی که الکترون‌ها حرکت می‌کنند گسیل می‌شوند). در یک نوع پرکاربرد از لامپ‌های پنجره انتهایی، رشته در اطراف آند قرار دارد (حلقه‌ای یا حلقه‌ای شکل) و الکترون‌ها دارای یک مسیر منحنی (نیم‌دایره) هستند.

آنچه در مورد لامپ‌های پنجره جانبی خاص می‌باشد این است که از یک لنز الکترواستاتیک برای متمرکز کردن پرتو بر روی یک نقطه بسیار کوچک روی آند استفاده می‌شود. در حقیقت آند برای دفع گرما و سایش ناشی از این رگبار متمرکز الکترون‌ها طراحی شده‌است. آند دقیقاً در زاویه ۱ تا ۲۰ درجه عمود بر جریان الکترونی قرار دارد تا امکان خروج برخی از فوتون‌های پرتو ایکس را که عمود بر جهت جریان الکترونی گسیل می‌شوند را فراهم کند. آند معمولاً از تنگستن یا مولیبدن ساخته می‌شود. این لامپ دارای پنجره‌ای است که برای فرار فوتون‌های پرتو ایکس تولید شده، طراحی شده‌است.

قدرت یک لامپ کولیج معمولاً بین ۰٫۱ تا ۱۸ [[وات|کیلو وات]] است.

=== لامپ آند دوار ===
[[پرونده:Xraytubeinhousing_commons.png|بندانگشتی|300x300پیکسل| شماتیک لامپ آند دوار ساده شده {{فهرست گلوله‌ای|A: آند|C: کاتد|T: آند هدف|W: پنجره پرتوی ایکس}}]]
[[پرونده:Rotating_anode_x-ray_tube_(labeled).jpg|بندانگشتی| لامپ پرتو ایکس آند چرخان معمولی]]
مقدار قابل توجهی گرما در نقطه کانونی (منطقه‌ای که پرتوهای الکترونی که از کاتد می‌آیند به آن برخورد می‌کنند) یک آند ساکن تولید می‌شود. در عوض، یک آند چرخان به پرتو الکترونی اجازه می‌دهد تا ناحیه بزرگ‌تری از آند را جمع‌آوری کند، بنابراین، مزیت شدت بیشتر تابش‌های گسیل شده، همراه با [[کاهش آسیب]] به آند در مقایسه با حالت ساکن آن، از بین می‌رود.

دمای نقطه کانونی می‌تواند به {{Convert|2,500|C}} در طول یک نوردهی برسد و مجموعه آند می‌تواند به {{Convert|1,000|C}} به دنبال یک سری از نوردهی‌های بزرگ برسد. آندهای معمولی یک هدف تنگستن-رنیم بر روی یک هسته مولیبدن هستند که با گرافیت پشتیبان آن هستند. [[رنیم]] باعث [[تنگستن|انعطاف‌پذیری تنگستن]] و مقاومت در برابر سایش ناشی از برخورد پرتوهای الکترونی می‌شود. [[مولیبدن]] گرما را از هدف هدایت می‌کند. [[گرافیت]] ذخیره حرارتی را برای آند فراهم می‌کند و جرم دوار آند را به حداقل می‌رساند.

=== لامپ پرتو ایکس میکروفوکوس ===
برخی از آزمایشات پرتو ایکس (مانند [[آزمون‌های غیرمخرب|آزمایش‌های غیرمخرب]] و [[میکرو سی‌تی|میکروتوموگرافی سه بعدی]]) به تصاویر با وضوح بسیار بالا نیاز دارند و بنابراین به لامپ‌های پرتو ایکس نیاز دارند که بتوانند اندازه‌های کانونی بسیار کوچک، معمولاً با قطر زیر ۵۰ میکرومتر را ایجاد کنند. این لامپ‌ها را لامپ‌های میکروفوکوس پرتو ایکس می‌نامند.

دو نوع اصلی لامپ‌های پرتو ایکس میکروفوکوس وجود دارد: لامپ‌های آند جامد و لامپ‌های آند جت فلزی.

'''لامپ‌های پرتو ایکس آند جامد میکروفوکوس''' در اصل بسیار شبیه به لامپ کولیج هستند، اما با این تمایز مهم که دقت شده‌است تا بتوان پرتو الکترونی را در نقطه‌ای بسیار کوچک روی آند متمرکز کرد. بسیاری از منابع میکروفوکوس پرتو ایکس با نقاط فوکوس در محدوده ۵ تا ۲۰ میکرومتر کار می‌کنند. اما در موارد بسیاری نقاط کوچکتر از ۱ میکرومتر ممکن است تولید شود.

نقطه ضعف اصلی لامپ‌های پرتو ایکس آند جامد میکروفوکوس، قدرت بسیار کم آنهاست. برای جلوگیری از ذوب شدن آند، چگالی توان پرتو الکترون باید کمتر از مقدار حداکثر باشد. این مقدار بسته به ماده آند در محدوده ۰٫۴ تا ۰٫۸ W/μm است.<ref>D. E. Grider, A Wright, and P. K. Ausburn (1986), "Electron beam melting in microfocus x-ray tubes", J. Phys. D: Appl. Phys. 19: 2281-2292</ref> این بدان معنی است که یک منبع میکروفوکوس آند جامد با ۱۰ میکرومتر فوکوس پرتوالکترونی می‌تواند با توانی در محدوده ۴ تا ۸ وات کار کند.

در '''لامپ‌های پرتو ایکس میکروفوکوس فلز جت آند، آند''' فلز جامد با جت فلز مایع جایگزین می‌شود که به عنوان هدف پرتو الکترونی عمل می‌کند. مزیت آند فلزی جت این است که حداکثر چگالی توان پرتو الکترون به‌طور قابل توجهی افزایش می‌یابد. مقادیر در محدوده ۳ تا ۶ W/μm برای مواد آند مختلف (گالیوم و قلع) گزارش شده‌است.<ref>M. Otendal, T. Tuohimaa, U. Vogt, and H. M. Hertz (2008), "A 9 keV electron-impact liquid-gallium-jet x-ray source", Rev. Sci. Instrum. 79: 016102</ref><ref>T. Tuohimaa, M. Otendal, and H. M. Hertz (2007), "Phase-contrast x-ray imaging with a liquid-metal-jet-anode microfocus source", Appl. Phys. Lett. 91: 074104</ref> در مورد فوکوس پرتو الکترونی ۱۰ میکرومتر، منبع پرتوایکس میکروفوکوس آند فلزی جت ممکن است در محدوده ۳۰ تا ۶۰ وات کار کند.

مزیت اصلی افزایش سطح چگالی توان برای لامپ پرتو ایکس جت فلزی، امکان کارکردن با یک نقطه کانونی کوچکتر مثلاً حدود ۵ میکرومتر است، برای افزایش وضوح تصویر و در عین حال گرفتن سریعتر تصویر، زیرا قدرت بالاتر (۱۵–۳۰ وات) نسبت به لامپ‌های آند جامد با نقاط کانونی ۱۰ میکرومتر است.

== خطرات تولید پرتو ایکس از لامپ‌های خلاء ==
[[پرونده:Hvtubes.jpg|بندانگشتی|316x316پیکسل| دو لامپ [[یکسوساز]] ولتاژ بالا که قادر به تولید پرتو ایکس هستند]]
هر [[لامپ خلأ|لامپ خلاء]] که با چندین هزار ولت یا بیشتر کار می‌کند می‌تواند پرتو ایکس را به عنوان یک [[محصول جانبی]] ناخواسته تولید کند بنابراین باید مسائل ایمنی را افزایش داد. هر چه ولتاژ بالاتر باشد، تشعشع حاصله نفوذ بیشتری دارد و خطر بیشتری دارد. [[لامپ پرتوی کاتدی|نمایشگرهای CRT]] که زمانی در تلویزیون‌های رنگی و نمایشگرهای رایانه رایج بودند، بسته به اندازه ۳–۴۰ کیلوات که آنها را به نگرانی اصلی در میان لوازم خانگی تبدیل می‌کرد. از لحاظ تاریخی، نگرانی کمتر بر روی [[لامپ پرتوی کاتدی|لامپ پرتو کاتدی]] متمرکز شده‌است، زیرا پوشش شیشه ای ضخیم آن به چندین پوند سرب برای محافظت آغشته شده‌است نسبت به [[یکسوساز|یکسوسازهای]] [[ولتاژ بالا]] (HV) و [[تنظیم‌کننده ولتاژ|لامپ‌های تثبیت‌کننده ولتاژ]] در تلویزیون‌های قبلی. در اواخر دهه ۱۹۶۰ مشخص شد که نقص در مدار تغذیه HV برخی از [[جنرال الکتریک|تلویزیون‌های جنرال الکتریک]] می‌تواند ولتاژ بیش از حد بر روی لامپ تثبیت‌کننده ایجادکند و باعث انتشار پرتو ایکس شود. مدل‌ها فراخوان شدند و رسوایی متعاقب آن باعث شد آژانس آمریکایی مسئول تنظیم این خطر و مرکز دستگاه‌ها و سلامت رادیولوژیک سازمان [[سازمان غذا و دارو (آمریکا)|غذا و دارو]] (FDA)، از تمامی شرکت‌های تولیدکننده تلویزیون بخواهد مدارهایی برای جلوگیری از ولتاژ بیش از حد بر روی تلویزیون‌ها نصب کنند. خطر مرتبط با ولتاژ بیش از حد با ظهور [[الکترونیک حالت-جامد|تلویزیون‌های تمام حالت جامد]] که هیچ لامپ ای به جز [[لامپ پرتوی کاتدی|سی‌آرتی]] ندارند، از بین رفت. از سال ۱۹۶۹، FDA [[تابش پرتوی|تابش پرتو]] ایکس تلویزیون را به ۰٫۵ [[رونتگن (یکا)|میلی‌رونتگن]] در ساعت محدود کرده‌است. تغییر فناوری صفحات نمایش از [[لامپ پرتوی کاتدی|سی‌آرتی]] به سایر فناوری‌های صفحه نمایش که در دهه ۱۹۹۰ شروع شد، باعث شد تا در هیچ لامپ خلاء انتشار پرتو ایکس درتلویزیون‌ها وجود نداشته باشد.

== جستارهای وابسته ==
* [[مقطع‌نگاری رایانه‌ای با پرتو الکترون|مقطع‌نگاریی پرتوی الکترونی]]
* [[تابش سنکروترون]]
* [[طیف‌سنجی فلورسانس پرتو ایکس|فلورسانس پرتو ایکس]]

== اختراعات ثبت شده ==
* [[ویلیام دی کولیج|کولیج]]، {{US patent|1211092}}، " ''لامپ پرتو ایکس'' "
* [[ایروینگ لانگمویر|لانگمویر]]، {{US patent|1251388}}، " ''روش و دستگاه برای کنترل لامپ‌های پرتو ایکس"''
* کولیج، {{US patent|1917099}}, " ''لامپ پرتو ایکس'' "
* کولیج، {{US patent|1946312}}، "''لامپ پرتو ایکس'' "

== منابع ==
{{پانویس}}
== پیوند به بیرون ==
* [http://www.rtstudents.com/x-rays/xray-tube.htm لامپ پرتو ایکس] - رادیوگرافی یک لامپ پرتو ایکس
* [https://www.crtsite.com/page5.html سایت لامپ پرتو کاتد]
* [http://www.nyssrs.org/ انجمن ایالتی علوم رادیولوژی نیویورک]
* [https://web.archive.org/web/20150227042212/http://www.xraylamp.webd.pl/?sLang=en مجموعه ای از لامپ‌های پرتو ایکس] توسط گرزگورز جزیرسکی از لهستان
* [http://www.excillum.com/ Excillum AB، تولیدکننده لامپ‌های پرتو ایکس میکروفوکوس فلزی جت آند]
* [http://hyperphysics.phy-astr.gsu.edu/Hbase/quantum/xtube.html نمونه ای] از نحوه عملکرد لامپ‌های پرتو ایکس
[[رده:ابزارهای پرتو ایکس]]
[[رده:اختراع‌های انگلیسی]]
[[رده:پرتوشناسی]]
[[رده:شتاب‌دهنده‌های ذره‌ای]]