نمایش مبدأ برای فرمول شزی

'''فرمول شزی''' در [[مکانیک سیالات]]، رابطه‌ای است که برای تعیین [[سرعت متوسط]] در جریان یکنواخت به کار می‌رود. فرمول شزی به صورت زیر نوشته می‌شود:
{{چپ‌چین}}
:<math>V=C \sqrt{RS}</math>
{{پایان چپ‌چین}}
با استفاده از این فرمول، سرعت متوسط جریان ''V'' برحسب [[شعاع هیدرولیکی]] مقطع ''R'' و [[شیب]] ''S'' بستر کانالی که جریان از درون آن می‌گذرد، به دست می‌آید. ضریب ''C'' در این فرمول، ضریب شزی نامیده می‌شود و بیانگر رفتار [[هیدرودینامیک|هیدرودینامیکی]] بستر جریان است. این فرمول برای نخستین بار توسط شزی (دانشمند فرانسوی) برای انتقال آب به [[پاریس]] مورد استفاده قرار گرفت.<ref>{{پک|حسینی|ابریشمی|۱۳۸۹|ک=هیدرولیک کانالهای باز|ص=۱۵۵–۱۵۶}}</ref>

== تعیین ضریب شزی ==
; رابطهٔ بیزن
بیزن، رابطهٔ زیر را برای محاسبهٔ ضریب شزی معرفی کرد:
{{چپ‌چین}}
:<math>C=\frac{87}{1+\frac{\gamma}{\sqrt{R}}}</math>
{{پایان چپ‌چین}}
که در آن، γ ضریب زبری بستر کانال در رابطهٔ بیزن است که وابسته به جنس بستر کانال می‌باشد.<ref>{{پک|حسینی|ابریشمی|۱۳۸۹|ک=هیدرولیک کانالهای باز|ص=۱۵۸}}</ref>

; رابطهٔ گانگیلت-کاتر
ضریب شزی از رابطهٔ گانگیلت-کاتر به صورت زیر به دست می‌آید:
{{چپ‌چین}}
:<math>C=\frac{23+\frac{0.00155}{S}+\frac{1}{n}}{1+(23+\frac{0.00155}{S})\frac{n}{\sqrt{R}}}</math>
{{پایان چپ‌چین}}
که در آن، ''n'' ضریب زبری کانال در رابطهٔ مانینگ است.<ref>{{پک|حسینی|ابریشمی|۱۳۸۹|ک=هیدرولیک کانالهای باز|ص=۱۶۰}}</ref>

== رابطهٔ ضریب شزی با ضرایب دیگر جریان ==
; رابطه با ضریب دارسی وایسباخ
با مقایسهٔ فرمول شزی و [[رابطه دارسي ويسباخ|فرمول دارسی وایسباخ]]، رابطهٔ میان این دو ضریب به صورت زیر به دست می‌آید:<ref>{{پک|حسینی|ابریشمی|۱۳۸۹|ک=هیدرولیک کانالهای باز|ص=۱۵۷–۱۵۸}}</ref>
{{چپ‌چین}}
:<math>C=\sqrt{\frac{8g}{f}}</math>
{{پایان چپ‌چین}}

; رابطه با ضریب زبری مانینگ
مانینگ نشان داد که می‌توان ضریب شزی را برحسب شعاع هیدرولیکی به صورت زیر نوشت:
{{چپ‌چین}}
:<math>C=\frac{1}{n}R^{1/6}</math>
{{پایان چپ‌چین}}
که در آن ''n'' ضریب بی‌بعد مانینگ است.<ref>{{پک|حسینی|ابریشمی|۱۳۸۹|ک=هیدرولیک کانالهای باز|ص=۱۶۰}}</ref>

==جستارهای وابسته==
*[[هیدرولیک]]
*[[معادله مانینگ]]

== پانویس ==
{{پانویس}}

== منابع ==
* {{یادکرد کتاب |نام خانوادگی= حسینی |نام= سید محمود| نام۲= جلیل| نام خانوادگی۲= ابریشمی|کتاب=هیدرولیک کانالهای باز |ناشر=دانشگاه امام رضا |سال=۱۳۸۹ |شابک= 964-6582-19-2}}

{{مهندسی هیدرولیک}}

[[رده:دینامیک سیالات]]
[[رده:آب‌شناسی]]
[[رده:مهندسی هیدرولیک]]
[[رده:قوانین علمی]]