نمایش مبدأ برای فاجعه فرابنفش

[[پرونده:Blackbody-lg.png|بندانگشتی|«فاجعه فرابنفش» خطای کوتاه طول موج در [https://en.m.wikipedia.org/wiki/Rayleigh%E2%80%93Jeans_law قانون رایلی-جینز] برای انرژی تابیده‌شده از یک‌جسم سیاه ایده‌آل است. خطا، که برای [[موج کوتاه|طول موج‌های کوتاه]]، بسیار واضح‌تر است، تفاوت بین منحنی سیاه (منحنی اشتباه پیش‌بینی‌شده توسط قانون رایلی-جینز) و منحنی آبی (منحنی صحیح پیش‌بینی‌شده توسط [[قانون پلانک]]) است.|229x229پیکسل]]
'''فاجعه فرابنفش''' {{به انگلیسی|Ultraviolet catastrophe}} یا '''فاجعه ریلی جینز''' {{به انگلیسی|Rayleigh–Jeans catastrophe}} اشاره به نتیجه‌ای دارد که ناشی از اصول فیزیک کلاسیک تقسیم مساوی انرژی<ref>equipartition</ref> و تابش نوسانگرهای باردار برای توضیح تابش جسم سیاه در [[طول موج|طول موج‌های]] کوتاه است. تابع توزیعی که بر این اصول پایه‌گذاری شده به نام [https://en.m.wikipedia.org/wiki/Rayleigh%E2%80%93Jeans_law قانون رایلی-جینز]<ref>Rayleigh–Jeans law</ref> متناسب با معکوس توان چهارم طول موج <math display="inline">\lambda^{-4}</math> نمی‌تواند در محدوده فرکانس‌های بالا [[تابش جسم سیاه]] را به درستی توضیح دهد و از منحنی واگرا می‌شود. از آن‌جا که این تابع برمبنای اصول پذیرفته شده و اساسی [[فیزیک کلاسیک]] طرح شده بود و اینکه هنوز در آن زمان اصول کوانتوم فیزیک تدوین نشده بود، این نتیجه ضربهٔ سختی بر شالوده فیزیک کلاسیک بود که موجب زیر سؤال بردن اصول بدیهی فیزیک کلاسیک گردید.<ref>-فیزیک کوانتوم و مکانیک کوانتومی، المر ای. اندرسون ترجمهٔ احمد کیاست پور، احمد پرورش و جمشید عمیقیان چاپ دوم رجوع به ۲٫۲ نظریه رایلی-جینز</ref>

این اصطلاح اولین بار در سال ۱۹۱۱ و بعدها توسط [[پائول ارنفست]] بعد از توضیح این پدیده با کمک [[قانون پلانک|نوسانگر پلانک]] در ۱۹۰۵ به‌طور مستقل توسط [[آلبرت اینشتین]]، [[جان استرات|لرد رایلی]] و [[جیمز هاپوود جینز|جیمز جینز]] زمانی به کار برده شد که هنوز نظریهٔ [[مکانیک کوانتومی|کوانتوم فیزیک]] در مراحل ابتدایی تدوین خود قرار داشت.

== منابع ==
{{پانویس|چپ‌چین=بله}}
* {{یادکرد-ویکی|پیوند = http://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Ultraviolet_catastrophe&oldid=645070922|عنوان = Ultraviolet catastrophe|زبان = انگلیسی
|بازیابی = ۱۰ فوریهٔ ۲۰۱۵
}}

[[رده:پارادوکس‌های فیزیک]]
[[رده:پدیده‌های فیزیکی]]
[[رده:فیزیک کوانتومی بنیادی]]