نمایش مبدأ برای شکلات

{{دیگر کاربردها}}

{{Infobox food
|name=شکلات
|image=Cocoa Powder and Chocolate on Marble Background.jpg
|image_size=250px
|caption=شکلات در رایج‌ترین اشکالش: [[پودر کاکائو|پودر]] و [[شکلات تخته‌ای|تخته‌ای]]
|alternate_name=
|place_of_origin=
|region=[[آمریکای میانه]]
|creator= 
|course=
|served= 
|main_ingredient=[[کاکائو]]
|variations=[[مایع شکلات]]، [[کره کاکائو]], [[پودر کاکائو]]، [[شکلات تخته‌ای|شکلات جامد]]
|calories=
|other=
}}

'''شکلات''' {{به فرانسوی|Chocolat}} به [[خوراک|خوراکی‌های]] ساخته شده از [[کاکائو]] گفته می‌شود.<ref name="en.wikipedia.org">{{یادکرد وپ
|پیوند=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Chocolate&oldid=362573860
|عنوان=Chocolate
|بازدید=۱۷ مه ۲۰۱۰
|کد زبان=en
}}</ref> این [[ماده غذایی]] پرطرفدار و انرژی‌زا،<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=fa|تاریخ=فروردین ۱۳۸۶|وبگاه=پایگاه حوزه|نشانی=http://www.hawzah.net/hawzah/Magazines/MagArt.aspx?MagazineNumberID=5194&id=54050|عنوان=شکلات|تاریخ بازدید=۲۷ اردیبهشت ۱۳۸۹}}</ref> به‌گونه ساده از ترکیب [[شیر (خوراکی)|شیر]]، [[شکر]]، [[کره کاکائو]] و [[پودر کاکائو]] با نسبت‌های گوناگون ساخته می‌شود.<ref name=":0">{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=fa|تاریخ=|وبگاه=دانشنامه رشد|نشانی=http://daneshnameh.roshd.ir/mavara/mavara-index.php?page=شکلات&SSOReturnPage=Check&Rand=0|عنوان=شکلات|تاریخ بازدید=۲۷ اردیبهشت ۱۳۸۹}}{{پیوند مرده}}</ref>

== تاریخچه شکلات ==
=== خاستگاه ===
کاکائو بومی [[آمریکای جنوبی]]، و [[آمریکای مرکزی]] است و پنج هزار [[سال]] در این منطقه‌ها کشت می‌شده‌است. به‌جامانده‌های شیمیایی که در [[سفال]]‌های باستانی یافته شده‌است، نشان می‌دهد که مردم بومی منطقه‌ای که امروز در نزدیکی [[اکوادور]] زندگی می‌کنند، کاکائو را به عنوان خوراک، [[دارو]] و [[نوشیدنی]] به کار می‌گرفتند.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=fa|تاریخ=۱۳ آبان ۱۳۹۷|وبگاه=بی‌بی‌سی فارسی|نشانی=http://www.bbc.com/persian/science-46089434|عنوان=شکلات 'تاریخ پنج‌هزارساله' دارد}}</ref> یافته‌های باستان‌شناسی نشان‌دهندهٔ کشت و به‌کارگیری خوراکی از این مایه در [[هندوراس]]، نزدیک به ۱۱۰۰ سال پیش از [[عیسی|میلاد مسیح]] است. شکلات در [[آمریکای مرکزی]]، نوعی [[کالای لوکس]] انگاشته می‌شد و [[دانه]]‌های کاکائو هم به عنوان [[پول]] به‌کار می‌گرفتند. در گذشته شکلات بیشتر در نوشیدنی‌های شکلاتی کاربرد داشته‌است.<ref name="en.wikipedia.org"/>

=== اروپا ===
[[کریستف کلمب]] و پسرش [[فردیناند کلمب]] نخستین اروپایی‌هایی بودند که در چهارمین نورد خود در ۱۵ اوت ۱۵۰۲ با کاکائو آشنا شدند. آن‌ها قایقی را پیدا کردند که دانه کاکائو بخشی از بار آن بود.<ref name="Exploratorium">{{cite journal|last=Spadaccini|first=Jim|date=|title=The Sweet Lure of Chocolate|url=http://www.exploratorium.edu/exploring/exploring_chocolate/|deadurl=no|journal=Exploratorium|volume=|pages=|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140314112753/http://www.exploratorium.edu/exploring/exploring_chocolate/|archivedate=14 March 2014|accessdate=3 March 2014|via=|df=dmy-all}}</ref> شاید [[کنکیستادور]] [[ارنان کورتس]] نخستین اروپایی بود که با شکلات آشنا شد. او در یادمان‌های خود می‌نویسد که خوردن چهل جام شکلات، بخشی از [[شام]] [[موکتزومای دوم]] بود.<ref>{{Cite book|title=The History of the Conquest of Mexico by the Spaniards, done into English by Thomas Townsend|last=Solís y Ribadeneyra|first=Antonio de|authorlink=|date=1685|location=London|pages=336–38|chapter=Book III Chapter XV|translator=Thomas Townsend}}</ref> نوشته‌های [[خوزه د آکوستا]] مبلغ مذهبی [[انجمن عیسی]] در [[پرو]] و [[مکزیک]] در سده ۱۶ نقش به سزایی در گسترش به کار گرفتن [[اروپاییان]] از شکلات داشتند.<ref>[https://www.sfu.ca/geog351fall03/groups-webpages/gp8/history/history.html "History of Chocolate"] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170318231038/http://www.sfu.ca/geog351fall03/groups-webpages/gp8/history/history.html|date=18 March 2017}}. sfu.ca.</ref> فاتحان اسپانیایی، کاکائو را برای نشان دادن به پادشاه و ملکه [[امپراتوری اسپانیا]] از آمریکا به [[اروپا]] بردند و آن را بسیار زود بخشی از خوراک مردم اروپا ساختند. آن زمان از شکلات تنها در نوشیدنی‌ها به کار گرفته می‌شد هرچند اندازه ای شکر به نوشیدنی می‌افزودند تا تلخی آن گرفته شود. تا سده ۱۷ شکلات در اروپا، مایه [[خوراک|خوراکی]] گران و ارزشمندی بود.<ref name="en.wikipedia.org"/> [[پرونده:Chocolate.jpg|بندانگشتی|چپ|225px|شکلات با درصدهای گوناگون (تا ۹۰درصد)]]

=== توسعه ===
والتر چارج من نخستین کسی بود که در ۱۷۲۹ امتیاز ساخت شکلات را دریافت کرد.<ref name=":0"/> در سال ۱۸۲۸ [[هلند]]ی‌ها روشی اختراع کردند که با آن، چربی دانه‌های کاکائو را می‌گرفتند و از آن، [[کره کاکائو]] می‌ساختند. از به جامانده دانه کاکائو هم [[پودر کاکائو]] تهیه می‌نمودند. همچنین با روش دیگری، شکلات را قلیایی نموده و بدین گونه، [[مزه]] تلخ آن را از میان می‌بردند. از آن زمان بود که شکلات‌ها به شیوه امروزی ساخته شد. گفته شده‌است که ژوزف فرای، نخستین کسی بود که در ۱۸۴۷ شکلات‌های امروزی را عرضه نمود که به آسودگی قابل خوردن باشند.<ref name="en.wikipedia.org"/> در ۱۸۴۹ جان کدبری نخستین آبنبات شکلاتی را ساخت. در سال ۱۸۷۴ نخستین [[شکلات شیری]] اختراع شد.<ref name=":0"/>

=== امروز ===
با پیشرفت‌هایی که در صنعت شکلات انجام شد محبوبیت فراگیر شکلات، مدیون [[جنگ جهانی اول]] است. در هنگام این جنگ، این مایه خوراکی به عنوان جیره خوراکی [[سرباز]]ان به کار گرفته شد و سربازان پس از بازگشت از [[جنگ]]، بهترین مُبَلِغِ آن بودند. بدین گونه تا سال ۱۹۳۰ حدود چهل هزار گونه شکلات گوناگون تولید شد.<ref name=":0"/>

=== موزه ===
[[آلمان]]، [[بلژیک]]، [[کره جنوبی]]، مکزیک (موزه [[نستله]]) و [[کانادا]] «موزه شکلات» دارند.<ref name=":0"/>

== روز جهانی شکلات ==
{{اصلی|روز جهانی شکلات}}

[[روز جهانی شکلات]] هر سال در روز [[۷ ژوئیه]] در سراسر جهان جشن گرفته می‌شود. گفته می‌شود نخستین بار در سال ۱۵۵۰ در چنین روزی، شکلات در اروپا به جهان معرفی شد و به همین جهت به عنوان «[[روز]] جهانی شکلات» شناخته می‌شود. با اینکه هفتم ژوئیه، روز شناخته شده‌تری در سرتاسر جهان است، اما در [[ایالات متحده آمریکا]] این جشن را روز ۱۳ برگزار می‌کنند.[[پرونده:Mary's chocates gift box, made in Japan.jpg|بندانگشتی|چپ|225px|شکلات مهمانی]]

== گونه‌ها ==
=== بر پایه درصد ===
شکلات‌ها بیشتر با [[شیر (خوراکی)|شیر]] ترکیب می‌شوند. هراندازه که اندازه شکلات بکارگرفته شده بیشتر باشد شکلات سیاه‌تر و تلخ‌تر می‌شود. شکلات‌ها از ۱۰٪ (شکلات سپید) تا ۹۹٪ ([[شکلات تلخ]]) درجه‌بندی می‌شوند. گاهی [[اسانس]] [[نعنا]]، [[پرتقال]]، [[موز]]، [[توت‌فرنگی]] و مانند آن‌ها را برای مزه‌دادن به شکلات افزوده می‌شوند.

=== بر پایه افزودنی‌ها ===
در شکلات‌های تخته‌ای از مغز میوه‌هایی چون [[مغز گردو]]، [[فندق]]، [[بادام زمینی]] و مانند آن‌ها به کار گرفته می‌شود. گاهی [[عسل]]، [[کارامل]]، [[مربا]]، [[کشمش]] یا [[شراب]] هم در ساخته شکلات به کار می‌رود.

یکی از افزودنی‌های نامطلوب که مایه کاهش ارزش شکلات می‌شود، موم [[پارافین]] است. شکلات‌های دارای این افزودنی در [[دمای بدن انسان]] به تندی آب نمی‌شوند و از این روش قابل شناسایی هستند.

=== بر پایه شرکت سازنده ===
'''[[شکلات مارس]]''': این شکلات دردهه ۱۹۲۰ در [[مینه‌سوتا]] به‌دست [[فرانکلین کلارنس مارس]] ساخته شد. نام پیشین آن «شکلات میلکی وی» بود. [[بسته‌بندی]] امروزی آن به ۱۹۳۲ شعبه [[انگلستان]] بازمی‌گردد، بود و به‌دست فارست مارس پسر فرانک هدایت می‌شد.<ref name=":0"/>

'''[[اسمارتیز]]''': گوناگونی رنگ و شکل بسته‌بندی [[قرص]] مانند اسمارتیز آن مایه جهانی شدن آن شد.<ref name=":0"/>

'''[[کیت کت]]''': کیت کت را شرکت [[نستله]] در ۱۹۱۱ تولید کرد. اما [[بادام زمینی]] در ۱۹۲۳ افزوده شد.<ref name=":0"/>

'''[[اسنیکرز]] و توئیکس''': اسنیکرز یکی از تولیدهای جانبی [[مارس اینکورپوریتد]] است که در سال ۱۹۳۰ (میلادی) به بازار آمد. این شکلات به دلیل انرژی بسیار، بسیار زود جهانی شد. امروزه فروش سالیانه این شکلات نزدیک به ۲ میلیارد [[دلار آمریکا]] است. توئیکس فراورده دیگری از مارس اینکورپوریتد است که در ۱۹۷۹ عرضه شد.<ref name=":0"/>

'''[[توبلرون]]''': تئودور توبلرون (۱۸۷۶–۱۹۴۱) شکلات توبلرون را در ۱۹۰۸ در [[سوئیس]] ساخت. گفته می‌شود شکل کوه‌های [[آلپ]] الهام‌بخش [[مثلث]] مانند ساختن توبلرون شده‌اند؛ هرچند، خوردن شکلات مثلث‌مانند آسان نیست.<ref name=":0"/>

== ویژگی‌ها ==
گونه سیاه شناخته شده به نام شکلات تلخ آن هم به دلیل وجود [[آنتی‌اکسیدان]] جلوی تولید [[رادیکال آزاد|رادیکال‌های آزاد]] را می‌گیرد پس مفیدتر است. همچنین خوردن این مایه به آسودگی از [[پوکی استخوان]] پیشگیری کرده و سرعت پیشرفت آن را کاهش می‌دهد.<ref>{{یادکرد وب|نشانی=http://www.foodna.ir/15121-fa.html|عنوان=مصرف شکلات و تراکم استخوان|تاریخ بازدید=2022-08-03|نویسنده=|archiveurl=https://web.archive.org/web/20100429180736/http://www.foodna.ir/15121-fa.html|archivedate=۲۹ آوریل ۲۰۱۰|dead-url=yes|کد زبان=fa|وبگاه=شبکه خبری صنایع غذایی ایران}}</ref> خوردن شکلات برای [[سگ]]، [[گربه]] و [[اسب]] زیان‌آور است و همچون [[سم]] در بدن آن‌ها کار می‌کند.<ref name=":0"/>{{double image|left| Dominostein cut.jpg |160|Dominostein edelherb.jpg|۱۶۰| [[دامینوستین]] با پوشش شیر و شکلات (راست){{سخ}}
دامینوستین با پوشش شکلات تلخ اصل (چپ)}}

=== پیشنهاد ===
* شکلات تلخ برای تندرستی مفید است. خوردن روزانه کمی شکلات تلخ در تندرست نگاه داشتن [[قلب]] و کاهش [[کلسترول]] بدن یاری می‌رساند.<ref>{{یادکرد وب |url=http://www.wholeliving.com/133808/power-foods-dark-chocolate?czone=wellness%2Fhealthy-age%2Fhealthy-age-antiaging&center=144791&gallery=136221&slide=133808 |title=wholeliving.com |accessdate=۳ ژانویه ۲۰۲۰ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190101145444/http://www.wholeliving.com/133808/power-foods-dark-chocolate?czone=wellness%2Fhealthy-age%2Fhealthy-age-antiaging&center=144791&gallery=136221&slide=133808 |archivedate=۱ ژانویه ۲۰۱۹ |dead-url=yes}}</ref>
* شکلات تلخ نیز منبع خوبی از انرژی است و به دلیل آن به آرامی گسترش می‌یابد و [[خون]] و اندازه [[انسولین]] را افزایش نمی‌دهد. (در واقع، شاخص [[قند خون]] شکلات تلخ در تنها ۲۲ تخمین زده شده‌است) پس شکلات [[انرژی پایدار]] را فراهم می‌کند که برای کنش‌های پایداری و پدافند و نیز دوره‌های آموزشی با وزنه، خوب است.
* پیدایش لکه‌های سپید یا چربی «شکوفه شکلات» به دلیل جدایی بخشی از [[چربی]] موجود در شکلات است و خوردن آن اشکالی ندارد.
* کوشیده شود تا جای شدنی شکلات شیری خورده نشود. چون شکلات شیری ویژگی‌های مفیدی برای بدن انسان ندارد و مایه افزایش وزن، [[فشار خون]]، و مانند آن‌ها می‌شود.<ref>{{یادکرد خبر|نام خانوادگی=Ipatenco|نام=Sara|کوشش=LIVESTRONG.COM|عنوان=Is Milk Chocolate Healthy?|نشانی=https://www.livestrong.com/article/422381-is-milk-chocolate-healthy/|زبان=en-US|تاریخ بازبینی=2018-03-24}}</ref>

== در ایران ==
قدیمی‌ترین کارخانه شکلات سازی در ایران را شاید بتوان به کاظم کوزه‌کنانی منتسب کرد. کارخانهٔ شکلات‌سازی «گلزار» را وی در سال ۱۳۱۱ خورشیدی در [[مشهد]] تأسیس کرد. [[کارخانه]] در سال ۱۳۱۳ خورشیدی حدود ۵۰ [[مَن]] شکلات تولید می‌کرد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=گذری بر تأسیس نخستین کارخانه‌های صنعتی در مشهد|نشانی=https://shahraranews.ir/fa/news/95245|وبگاه=شهرآرانیوز|تاریخ=1400-10-20|بازبینی=2022-08-03|کد زبان=fa|نام خانوادگی=}}</ref>

نخستین کارخانه شکلات‌سازی در تبریز در سال ۱۳۲۴ به‌دست دو برادر [[راه‌اندازی (پروژه)|راه‌اندازی]] شد. فراورده این [[کارخانه]] تا دورانی تنها [[آب‌نبات]] و [[تافی]] برای بچه‌ها بود؛ که پستر به نام «[[شرکت صنعتی داداش برادر|داداش برادر]]» شناخته شد.
نزدیک به هزار واحد صنعتی با ظرفیت تولید سالانه نزدیک به ده میلیون [[تن (یکا)|تن]] [[شیرینی]] و شکلات در ایران فعالیت دارند؛ ولی حجم تولید آن‌ها نزدیک ۵۰ درصد ظرفیت آن‌هاست و نزدیک ۲۰ درصد از آنچه تولید می‌کنند به خارج [[صادرات|صادر]] می‌شود. صادرات شکلات ایرانی در [[دهه ۱۳۸۰ (خورشیدی)]] افزایش چشم‌گیری داشته‌است.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|نشانی=http://www.foodna.ir/15286-fa.html|عنوان=پنج درصد صادرات غیرنفتی به شیرینی و شکلات تعلق دارد|تاریخ بازدید=2022-08-03|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110602131921/http://foodna.ir/15286-fa.html|archivedate=۲ ژوئن ۲۰۱۱|dead-url=yes|کد زبان=fa|وبگاه=شبکه خبری صنایع غذایی ایران}}</ref>

== طرز تهیه و ساخت ==
* [[شیر خشک]]، ۲قاشق
* [[نشاسته]] نرم، ۲قاشق
* [[پودر کاکائو]]، ۱قاشق پُر
* [[شیر (خوراکی)|شیر]]، ۳ قاشق
* [[کره (لبنیات)|کره]] آب شده، ۳قاشق
* مغز [[فندق]] پودر شده، ۳قاشق
* [[وانیل]]، <math>\frac{1}{2}</math> قاشق
{{پایان}}

تمام مواد را در ظرف ریخته و خوب بیامیزید سپس با دست ورز دهید تا [[خمیر]] سفتی به دست آید. اگر بیش از اندازه سفت شد، کمی شیر یا [[کره]] آب شده به آن بیفزایید و خمیر را بر روی کاغذ گذاشته و با [[وردنه]] آن را پهن کنید. کلفتی آن باید به اندازه ۱ سانتی‌متر باشد، ۱ سانتی‌متر با [[کارد]] آنها را به شکل [[لوزی]] یا شکل‌های گوناگون برش داده و در دوری بچینید و به درازنای یک ساعت داخل [[یخچال]] بگذارید.<ref>کتاب آشپزی ایرانی، ذائقه ایرانی</ref>

== جستارهای وابسته ==
* [[لیندت اند اشپرونگلی]]
* [[شکلات (فیلم ۲۰۰۰)]]

== منابع ==
{{پانویس|۲}}{{درگاه|خوراک}}
{{انبار رده}}
{{کتاب آشپزی|شکلات}}

== پیوند به بیرون ==
* [http://www.dw-world.de/dw/article/0,,3026967,00.html تاریخچهٔ شکلات کاکائویی]
*[https://www.bbc.com/persian/magazine-56613825 تاریخچه تلخ و شیرین شکلات و شیرینی]
* {{شکلات}}

{{داده‌های کتابخانه‌ای}}

[[رده:شکلات| ]]
[[رده:آب‌نبات]]
[[رده:پختن]]
[[رده:خوراکی‌های هوس‌افزا]]
[[رده:خوردنی‌ها]]
[[رده:دسرها]]
[[رده:صنایع (اقتصاد)]]
[[رده:محرک‌های گیاهی و قارچی]]
[[رده:میان‌وعده‌ها]]
[[رده:نان‌پزی و شیرینی‌پزی]]
[[رده:نوشیدنی‌ها]]
[[رده:نوشیدنی‌های شکلاتی]]
[[رده:واژه‌ها و عبارت‌های زبان ناواتل]]