نمایش مبدأ برای شمع (یکا)

[[پرونده:Luminosity.png|بندانگشتی|چپ|400px|نمودار میزان حساسیت چشم انسان به طول‌موج‌های نور مرئی؛ هنگام روز (منحنی مشکی) و شب (منحنی سبز). همان‌طور که مشخص است، چشم انسان همیشه به نور سبز، حساس‌تر است. محور افقی بر حسب [[نانومتر]] است.(تابع‌های روشنایی [[دید کافی]] (مشکی) و [[شب‌بینی]]<ref>[http://www.cvrl.org/database/text/lum/scvl.htm CIE Scotopic luminosity curve (1951)]</ref> (سبز). منحنی دید کافی شامل استاندارد ۱۹۳۱ [[سی‌آی‌ئی]]<ref>[http://www.cvrl.org/database/text/cmfs/ciexyz31.htm CIE (1931) 2-deg color matching functions]</ref> (پیوسته)، داده‌های تغییریافتهٔ ۱۹۷۸ جود-ووز<ref>[http://www.cvrl.org/database/text/lum/vljv.htm Judd–Vos modified CIE 2-deg photopic luminosity curve (1978)]</ref> (خط‌چین)، و داده‌های ۲۰۰۵ شارپ، استاک‌من، جاگلا<ref name="Sharpe">{{یادکرد وب |url=http://www.cvrl.org/database/text/lum/ssvl2.htm |title=Sharpe, Stockman, Jagla & Jägle (2005) 2-deg V*(l) luminous efficiency function |accessdate=۲۳ مارس ۲۰۱۲ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20070927222337/http://www.cvrl.org/database/text/lum/ssvl2.htm |archivedate=۲۷ سپتامبر ۲۰۰۷ |dead-url=yes }}</ref> (نقطه‌چین)). ]]
[[پرونده:Spectrum4websiteEval.png|بندانگشتی|چپ|400px|]]

'''کاندِلا''' {{به لاتین|Candela}} در [[دستگاه بین‌المللی یکاها]]،(نماد cd) یکای [[شدت نور]] است. منظور از شدت نور، احساس انسان از روشنایی نور تابیده از سوی یک سرچشمه [[نور]] در جهتی مشخص است که توسط [[تابع درخشندگی|تابع روشنایی]] (یک مدل استانداردشده از حساسیت [[چشم انسان]] به طول موج‌های مختلف که با نام ''تابع اثرگذاری نور'' هم شناخته می‌شود<ref name="Sharpe" /><ref>{{cite book |last=Wyzecki |first=G. |coauthors=Stiles, W.S. |year=۱۹۸۲ |edition=2nd ed. |title=Color Science: Concepts and Methods, Quantitative Data and Formulae | isbn = ۰-۴۷۱-۰۲۱۰۶-۷ |publisher=Wiley-Interscience}}</ref>) وزن داده می‌شود. یک [[شمع]] معمولی هم با تقریب نه‌چندان خوب یک کاندلا شدت نور دارد. اگر گسیل در برخی جهت‌ها به وسیلهٔ یک مانع [[کدر]] مسدود شود، گسیل در جهت‌هایی که مسدود نشده‌اند همچنان تقریباً ۱ کندلا خواهد بود.

کلمهٔ کاندِلا در [[لاتین|زبان لاتین]] به معنای شمع است.

== تعریف ==
در [[کنفرانس عمومی اندازه‌گیری و توزین]] (CGPM) در سال ۱۹۷۹ میلادی، کاندلا به صورت زیر تعریف شد:<ref>{{cite web
| title = Base unit definitions: Candela
| work = The [[مؤسسه ملی فناوری و استانداردها]] Reference on Constants, Units, and Uncertainty
| url = http://physics.nist.gov/cuu/Units/candela.html
| accessdate = 27 September 2010
}}</ref>

یک کاندلا برابر است با [[شدت نور]]، در یک راستای خاص از یک چشمهٔ [[نور تک‌فام]] با [[بسامد]] ۵۴۰ ترا[[هرتز]] و شدت شعاعی ۱/۶۸۳ [[وات]] بر [[استرادیان]] در آن راستا.

این تعریف مشخص می‌کند که چگونه می‌توان یک منبع نور ساخت که (طبق تعریف) یک کاندلا گسیل دهد. چنین منبعی را می‌توان برای [[واسنجی]] ابزارهای اندازه‌گیری شدت نور به کار برد.<br />
== توضیح ==
[[بسامد|بسامدی]] که از طیف مرئی و نزدیک به [[سبز]] در تعریف کاندلا برگزیده شده، دارای طول موجی نزدیک به ۵۵۵ [[نانومتر]] است. هنگام تطبیق با شرایط روشن، چشم انسان به این بسامد بیشترین حساسیت را دارد. با توجه به [[پاسخ فرکانسی]] چشم انسان، در بسامدهای دیگر شدت تابشی بیشتری نیاز است تا به همین شدت نور برسیم. شدت نور یک طول موج مشخص مانند λ به این صورت محاسبه می‌شود:
{{چپ‌چین}}
:<math>I_\mathrm{v}= 683.002 \cdot \overline{y}(\lambda) \cdot I_\mathrm{e}(\lambda)</math>
{{پایان چپ‌چین}}
که در آن {{چپ به راست|''I''<sub>v</sub>(λ)}} نماد شدت نور بر حسب کاندلا، {{چپ به راست|''I''<sub>e</sub>(λ)}} شدت تابش بر حسب [[وات|W]]/[[استرادیان|sr]] و <math>\textstyle \overline{y}(\lambda)</math> تابع استاندارد نوردهی است. اگر بیش از یک طول موج داشته باشیم (که در واقعیت چنین است)، باید در طول طیف جمع یا [[انتگرال]] بگیریم تا به شدت روشنایی کل دست یابیم.

=== مثال ===
یک شمع معمولی تقریباً ۱ کاندلا شدت نور دارد. یک [[لامپ فلورسنت]] ۲۵ [[وات]] کوچک، نزدیک به ۱۷۰۰ [[لومن]] ساطع می‌کند؛ اگر نور به صورت مساوی در همهٔ جهت‌ها بتابد، چنین لامپی شدت نوری معادل ۱۳۵ کاندلا خواهد داشت. اگر همهٔ نور آن در یک پرتو ۲۰° متمرکز شود، شدت نور آن تقریباً ۱۸٬۰۰۰ کاندلا خواهد شد.

شدت نور [[ال‌ئی‌دی|ال‌ای‌دی]]‌ها بر حسب میلی‌کاندلا یا هزارم کاندلا (mcd) سنجیده می‌شود. ال‌ای‌دی‌های به کار رفته در نشانگرهای اطلاعاتی معمولاً در بازهٔ ۵۰ میلی‌کاندلا هستند؛ ال‌ای‌دی‌های ''فراروشن''<ref>ultra-bright</ref> می‌توانند به ۱۵٬۰۰۰ میلی‌کاندلا یا بیشتر نیز دست یابند.

== یکاهای نورسنجی اس‌آی ==
{{یکاهای نورسنجی اس‌آی}}

=== ارتباط بین شدت نور و شار نوری ===
اگر یک منبع نور، در یک [[مخروط]] معین، شدت نوری معادل ''I''<sub>v</sub> (بر حسب کاندلا) تولید کند، شار نوری کل ''Φ''<sub>v</sub> بر حسب لومن چنین محاسبه می‌شود:
{{چپ‌چین}}
:''Φ''<sub>v</sub>&nbsp;= ''I''<sub>v</sub> ⋅ 2π ⋅ (1&nbsp;- cos(''A''/2))
{{پایان چپ‌چین}}
که در آن ''A'' ''زاویهٔ تابش'' لامپ است (زاویهٔ راس مخروط). برای مثال لامپی که ۵۹۰ کاندلا گسیل می‌دهد و زاویهٔ تابش آن ۴۰° است، تقریباً ۲۲۳ لومن تابش دارد. برای دانستن زاویه‌های تابش لامپ‌های رایج [[بازتابنده چندوجهی]] را ببینید.<ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.theledlight.com/lumens.html |عنوان=Theory |بازبینی=23 مارس 2012 |archive-date=20 ژوئیه 2008 |archive-url=https://web.archive.org/web/20080720101458/http://www.theledlight.com/lumens.html }}</ref><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://forums.linear1.org/index.php/topic,113.0.html |عنوان=Formulas |بازبینی=23 مارس 2012 |archive-date=13 مه 2008 |archive-url=https://web.archive.org/web/20080513232204/http://forums.linear1.org/index.php/topic,113.0.html }}</ref><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://led.linear1.org/lumen.wiz |عنوان=Online converter |بازبینی=23 مارس 2012 |archive-date=28 مه 2008 |archive-url=https://web.archive.org/web/20080528060659/http://led.linear1.org/lumen.wiz }}</ref>

اگر چشمهٔ نور، نور را به صورت یکنواخت در همهٔ جهات گسیل دهد، شار نوری را می‌توان با ضرب‌کردن شدت نور در ۴π بدست آورد: یک چشمهٔ نور ۱ کاندلای یکنواخت، ۱۲٫۶ لومن گسیل می‌دهد.

== جستارهای وابسته ==
* [[تعریف‌های جدید اس‌آی]]
* [[هندسه اقلیدسی]]
* [[هندسه فضایی]]
* [[مثلثات کروی]]
* [[استرادیان]]
* [[زاویه فضایی]]

== منابع ==
{{پانویس|۲}}
{{چپ‌چین}}
* Wikipedia contributors, "Candela," Wikipedia, The Free Encyclopedia, http://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Candela&oldid=482560503 (accessed March 23, 2012).
* [https://web.archive.org/web/20060619105151/http://www.electro-optical.com/whitepapers/candela.htm The Unit of Luminous Intensity: Candela]

{{پایان چپ‌چین}}
{{یکاهای اس‌آی}}

{{فیزیک-خرد}}

[[رده:نور]]
[[رده:نورسنجی]]
[[رده:یکاهای اندازه‌گیری]]
[[رده:یکاهای شدت نور]]
[[رده:یکای‌های اصلی اس‌آی]]