نمایش مبدأ برای رادار

{{multiple image|total_width=350|align=left|direction=horizontal|image1=Radar antenna.jpg|alt1=A long-range radar [[antenna (electronics)|antenna]], known as ''ALTAIR'', used to detect and track space objects in conjunction with [[anti-ballistic missile|ABM]] testing at the [[Ronald Reagan Ballistic Missile Defense Test Site|Ronald Reagan Test Site]] on [[Kwajalein Atoll]].<!--Original text, please keep it simple in the lead-->|caption1=آنتن رادار برد بلند، که برای ردیابی اشیا فضایی و موشک‌های بالستیک استفاده می‌شود.|image2=Radar-hatzerim-1-1.jpg|alt2=Israeli military radar is typical of the type of radar used for [[air traffic control]]. The antenna rotates at a steady rate, sweeping the local airspace with a narrow vertical fan-shaped beam, to detect aircraft at all altitudes.<!--Original text-->|caption2=نوعی رادار که برای ردیابی هواپیما استفاده می‌شود. به‌طور مرتب می‌چرخد و فضای هوایی را با یک پرتو باریک جسنجو می‌کند.}}
'''رادار'''<ref>{{یادکرد فرهنگستان | مصوب=رادار | بیگانه=radar, radio detection and ranging | بیگانه در فارسی= | حوزه=علوم نظامی، فیزیک | دفتر=نخست | بخش=فارسی | سرواژه=رادار}}</ref> {{انگلیسی|Radar}} یک [[رادیو|دستگاه رادیویی]] است که برای مشاهده، تشخیص یا [[آشکارساز حرکت|آشکارسازی]] اجسام و نیز [[اندازه‌گیری]] برخی ویژگی‌های آن‌ها به کمک [[موج‌های رادیویی]] به کار می‌رود. کاربرد اولیهٔ رادار و محل پیدایش و رشد آن در صنایع نظامی و [[هوانوردی]] بوده است. در صنایع نظامی، نقش اصلیِ یک سامانهٔ راداری، نظارت بر یک گسترهٔ بزرگ و تشخیص جسم‌های متحرک، ردیابی هدف‌ها و استخراج مشخصه‌هایی مانند فاصله، جهت، سرعت، ارتفاع و اندازهٔ هدف است. رادارهای نظامی برای کاربردهای نظارت، ردیابی هدف، هدایت و [[ناوبری]]، و دیدن از پشت موانع ساخته می‌شوند. کاربردهای غیرنظامیِ رادار در سیستم‌های [[تصویربرداری ماهواره‌ای]]، هدایت [[کشتی (شناور)|کشتی]] و [[هواپیما]]، [[هواشناسی]]، کنترل [[ترافیک]] و [[اتومبیل‌های هوشمند]] است.

رادار به‌طور مخفیانه برای کاربردهای [[نیروی نظامی|نظامی]] توسط چندین کشور در دوره قبل و در طی [[جنگ جهانی دوم]] ساخته شد. یکی از پیشرفت‌های کلیدی در ساخت رادار، اختراع [[مگنترون حفره‌ای|مگنترون‌ها]] در [[بریتانیا|انگلیس]] بود که اجازه ساخت سیستم‌هایی نسبتاً کوچک با رزولوشن زیر یک متر را فراهم کرد. 

اصطلاح RADAR در سال ۱۹۴۰ توسط [[نیروی دریایی ایالات متحده آمریکا]] به عنوان [[سرواژه]] عبارت "'''RA'''dio '''D'''etection '''A'''nd '''R'''anging" به معنای '''آشکارسازی و فاصله‌یابی رادیویی''' ابداع شد.<ref>{{cite web|url=http://www.btb.termiumplus.gc.ca/tpv2alpha/alpha-fra.html?lang=fra&i=1&index=ent&__index=ent&srchtxt=radar&comencsrch.x=0&comencsrch.y=0|title=Radar definition|publisher=Public Works and Government Services Canada|author=Translation Bureau|year=2013|access-date=November 8, 2013|archive-date=۴ ژانویه ۲۰۱۴|archive-url=https://web.archive.org/web/20140104204420/http://www.btb.termiumplus.gc.ca/tpv2alpha/alpha-fra.html?lang=fra&i=1&index=ent&__index=ent&srchtxt=radar&comencsrch.x=0&comencsrch.y=0|dead-url=yes}}</ref><ref>McGraw-Hill dictionary of scientific and technical terms / Daniel N. Lapedes, editor in chief. Lapedes, Daniel N. New York; Montreal: McGraw-Hill, 1976. [xv], 1634, A26 p.</ref> اصطلاح radar از آن زمان به بعد به عنوان یک اسم متداول وارد انگلیسی و زبان‌های دیگر شده و دیگر با [[سرواژه|حروف بزرگ]] نوشته نمی‌شود.

کاربردهای مدرن رادار بسیار متنوع است، از جمله: کنترل ترافیک هوایی و زمینی، [[نجوم راداری]]، سامانه‌های [[پدافند هوایی]]، [[سامانه دفاع نزدیک دریایی|سیستم‌های ضد موشک]]، [[رادار دریایی|رادارهای دریایی]] برای تعیین نشان‌ها و سایر کشتی‌ها، سیستم‌های ضد برخورد هواپیما، سیستم‌های [[کشتی تحقیقاتی|نظارت بر اقیانوس‌ها]]، نظارت بر فضای خارج از اتمسفر و سیستم‌های [[پهلوگیری فضایی]]، پایش بارندگی [[هواشناسی]]، ارتفاع سنجی و [[سامانه کنترل پرواز هواگرد|سیستم‌های کنترل پرواز]]، سیستم‌های مکان‌یابی [[موشک|موشک هدایت شونده]]، [[اتومبیل خودران|اتومبیل‌های خودران]] و [[رادار زمین‌نفوذ|رادار زمین نفوذ]] برای مشاهدات زمین‌شناسی. سیستم‌های راداری با تکنولوژی پیشرفته با [[پردازش سیگنال دیجیتال]]، و [[یادگیری ماشین]] همراه هستند و قادر به استخراج اطلاعات مفید از سطح [[نویز]] بسیار بالا می‌باشند.

سایر سیستم‌های مشابه رادار از قسمت‌های دیگر [[طیف الکترومغناطیسی]] استفاده می‌کنند. یک مثال [[لیدار|LIDAR]] است که بیشتر از [[فروسرخ|نور مادون قرمز]] [[لیزر]] استفاده می‌کند تا [[موج‌های رادیویی|امواج رادیویی]]. انتظار می‌رود با ظهور [[اتومبیل خودران|وسایل نقلیه بدون راننده]]، رادار به سیستم عامل خودکار برای نظارت بر محیط خود کمک کند، تا از حوادث ناخواسته جلوگیری کند.<ref>{{cite journal|last=Fakhrul Razi Ahmad|first=Zakuan|display-authors=etal|date=2018|title=Performance Assessment of an Integrated Radar Architecture for Multi-Types Frontal Object Detection for Autonomous Vehicle|url=https://www.researchgate.net/publication/330245995|journal=2018 IEEE International Conference on Automatic Control and Intelligent Systems (I2CACIS)|access-date=9 January 2019}}</ref>

== ویژگی‌ها ==
[[پرونده:PAK FA AESA maks2009.jpg|بندانگشتی|رادار N036-1-01-X-band یک رادار [[آرایه اسکن الکترونیکی فعال|آرایه فازی اسکن الکترونیکی]] که بر روی نمونه اولیه یک جنگنده [[سوخو-۵۷|Sukhoi Su-57]] نصب شده است. (سال ۲۰۰۹)|231x231پیکسل]]
رادار، با ارسال و دریافت [[موج‌های رادیویی]] کار می‌کند. هدف‌هایی که رادار تشخیص می‌دهد، معمولاً هدف‌های فلزّی یا اجسامی با انعکاس زیاد امواج رادیویی هستند. ویژگی‌های رادار نسبت به دید چشمی:
* بُرد زیاد
* وابسته نبودن به نور
* عبور موج‌ها از مانع‌ها؛ مانند مه، باران، برف
* [[اندازه‌گیری]] دقیق مشخّصه‌هایی مانند فاصله، ارتفاع و سرعت
* کار در باندهای فرکانسی مختلف{{مدرک}}

اگر جسمی نسبت به طول موج امواج رادار کوچکتر باشد، آشکار نخواهد بود؛ بنابراین از امواج با فرکانس بالاتر و در نتیجه طول موج پایین‌تر استفاده می‌شود تا اجسام با ابعاد کوچک‌تر نیز آشکار شوند.<ref>{{یادکردوب|نشانی= http://www.exos.ir/مفهوم-radar-lidar-تفاوت/|عنوان= نگاهی اجمالی به مفهوم رادار (RADAR) و لیدار (LIDAR) و تفاوتهای آن‌ها|ناشر= مجله فناوری‌های توان‌افزا و پوشیدنی|تاریخ= 16 خرداد 1396|بازبینی= ۱۹ سپتامبر ۲۰۱۷|archive-date= ۱۱ ژوئیه ۲۰۱۷|archive-url= https://web.archive.org/web/20170711225236/http://www.exos.ir/%d9%85%d9%81%d9%87%d9%88%d9%85-radar-lidar-%d8%aa%d9%81%d8%a7%d9%88%d8%aa/|dead-url= yes}}</ref>

== عملکرد ==
[[پرونده:Radaroperation.gif|چپ|]]
رادار، ابتدا موج‌های خود را توسط فرستنده(Transmitter) تولید کرده و توسط آنتن فرستنده آنرا می‌گسیلد و در صورتی که مانعی مانند یک شیء پرنده در آسمان، مقابل موج‌های گسیلیده قرار داشته باشد، موج‌های ضعیف‌تری را بازمی‌تاباند. اگر آنتن گیرنده رادار، مقداری از این موج‌ها را دریافت کند، گیرنده(Reciever) موج را از طریق آنتن گیرنده دریافت کرده و پردازشگر می‌تواند مشخصات شیء مانند فاصله را با ضرب سرعت موج در مدت زمان دریافت موج، محاسبه کند.

=== گسترهٔ دید رادار ===
فرستنده رادار، مدت زمانی را به انتشار موج‌ها اختصاص می‌دهد (در رادارهای پالسی) و بخش گیرندهٔ رادار عمل نمی‌کند. اگر جسمْ مقابل رادار، چنان نزدیک باشد که در همین مدت، موج‌های بازتابیده به آنتن رادار برخورند، رادار متوجه نخواهد شد. اگر جسم چنان دور باشد که دیگر موج‌های بازتابی آن پس از مدت زمان دریافت به رادار برسند نیز رادار تشخیص نمی‌دهد.

== انواع رادار از نظر ارسال موج ==
* [[رادار دوپلر پالس|رادار پالسی]] (تپی)
* رادار موج پیوسته، مانند سینوسی یا با مدولاسیون FM

== معادلهٔ رادار یکجا ==
رادار یکجا، راداری است که آنتن گیرنده و فرستنده‌اش در یکجا باشند و اغلب آنتن گیرنده و فرستنده در این گونه رادار، یکیست. معادلهٔ رادار یکجا اصولی‌ترین معادله برای شناختن اغلب سامانه‌های راداری است.

:<math>P_r = {{P t G t A r \sigma }\over{{(4\pi)}^2 R_t^4}}</math>

''P<sub>r</sub>'': توانی است (با یکای «وات») که آنتن گیرنده پس از فرستادن موج پس می‌گیرد.
* ''G''<sub>t</sub>: بهرهٔ تقویت آنتن فرستنده است.
* ''A''<sub>r</sub>: مساحت مؤثر آنتن گیرنده است و با مساحت فیزیکی بدنی آنتن، فرق دارد.
* ''σ'': [[سطح مقطع راداری]] (در انگلیسی Radar Cross Section یا RCS می‌گویند) و پراگندگی نیروی برگشت از هدف، تقسیم بر نیروی فرستاده بر هدف است.
* ''R''<sub>t</sub>: دوری هدف است که با یکای «متر» سنجیده می‌شود.

== کاربردها ==
[[پرونده:Rotating marine radar - rotating waveguide antenna.gif|بندانگشتی|234x234px|آنتن غیرنظامی [[رادار دریایی]]. این آنتن دوار پرتویی فن-شکل و عمودی تابش می‌کند.]]
اطلاعات ارائه شده توسط رادار شامل جهت و بردِ جسم از اسکنر رادار است (یعنی موقعیت). به همین دلیل در کاربردهای مختلفی که نیاز به موقعیت‌یابی بسیار مهم است، استفاده می‌شود. اولین استفاده از رادار برای اهداف نظامی بود: مکان‌یابی اهداف هوایی، زمینی و دریایی. این امر در زمینه غیرنظامی به کاربرد در هواپیما، کشتی و اتومبیل تبدیل شد.<ref>{{Cite web|url=https://www.portvision.com/news-events/press-releases-news/ais-vs-radar-vessel-tracking-optionsportvision|title=AIS vs Radar: Vessel Tracking Options|last=Kline|first=Aaron|website=www.portvision.com|access-date=2019-02-01|archive-url=https://web.archive.org/web/20190202042639/https://www.portvision.com/news-events/press-releases-news/ais-vs-radar-vessel-tracking-optionsportvision|archive-date=2 February 2019|dead-url=yes}}</ref><ref>{{Cite web|last=Quain|first=John|date=26 September 2019|title=These High-Tech Sensors May Be the Key to Autonomous Cars|url=https://www.nytimes.com/2019/09/26/business/autonomous-cars-sensors.html|access-date=5 June 2020|website=NYTimes}}</ref>
[[پرونده:METEOR 1500S.jpg|بندانگشتی|290x290پیکسل|[[فرستنده]]، [[گیرنده رادیو|گیرنده]] و پردازشگر سیگنال رادار قطبی هوا Meteor 1500 S]]
در [[هوانوردی]]، هواپیماها می‌توانند به رادارهایی مجهز شوند که نزدیک شدن هواپیما یا سایر موانع موجود در مسیر را به آنها هشدار دهند، یا اطلاعات آب و هوایی یا ارتفاع دقیق را نشان دهند. اولین رادار تجاری نصب شده در هواپیما، واحدی ساخته شده توسط [[آزمایشگاه‌های بل|آزمایشگاه بل]] در سال ۱۹۳۸ بود که بر روی تعدادی از هواپیماهای [[یونایتد ایرلاینز]] نصب شد.<ref name="Hearst Magazines 26">{{cite magazine|date=September 1941|title=Odd-shaped Boats Rescue British Engineers|url=https://archive.org/details/bub_gb_mtkDAAAAMBAJ/page/n67|publisher=Hearst Magazines|page=26|magazine=Popular Mechanics}}</ref>
* نظارت و رهگیری [[هواپیما]]ها و موشک‌ها
* نظارت و رهگیری هدف‌های دریایی یا زمینی
* نظارت و رهگیری جسم‌های فضایی
* هواشناسی
* اندازه‌گیری سرعت [[ترابرها]]
* [[رادار دهانه-ترکیبی]] برای تصویر دو-بعدی و سه-بعدی
* یافتن مین در زمین
* فرود (برای نمونه برای هواپیما) دقیق
* عکس‌برداری از دیگر کره‌ها با رادار تصویری
* پرهیز از تصادف
* یافتن آب در منطقه‌های شنزار و خشک
* نظارت بر هدف‌های جنبنده در زمین
* نظارت بر هدف‌های جنبنده در منطقه‌های پُردرخت
* [[نقشه‌برداری]]

== جستارهای وابسته ==
* [[تصویربرداری راداری]]
* [[رادار دوپلر پالس]]
* [[رادار دهانه ترکیبی]]

== منابع ==
{{پانویس|۲}}
{{حسگرها}}

[[رده:رادار| ]]
[[رده:ابزارهای سنجش]]
[[رده:اویونیک]]
[[رده:ایستگاه‌های رادیویی و سیستم‌های آی‌تی‌یو]]
[[رده:تجهیزات ناوبری]]
[[رده:دستگاه‌های هواگرد]]
[[رده:سامانه‌های ارتباطی بیسیم]]
[[رده:علوم و فناوری در طی جنگ جهانی دوم]]
[[رده:فناوری ریزموج]]
[[رده:مراقبت پرواز]]
[[رده:نوواژه‌های دهه ۱۹۴۰ (میلادی)]]
[[رده:هدف‌گیری (نظامی)]]