نمایش مبدأ برای ابررسانایی


[[پرونده:Meissner effect p1390048.jpg|بندانگشتی|چپ|یک [[آهنربا]] بالای یک [[ابررسانایی دمای بالا|ابررسانای دمای بالا]]، سردشده توسط [[نیتروژن مایع]]]]

'''اَبَررسانایی''' پدیده‌ای است که در [[دما]]های بسیار پایین در برخی [[ماده (فیزیک)|مواد]] رخ می‌دهد. در ابررسانایی، [[مقاومت و رسانایی الکتریکی|مقاومت الکتریکی]] [[ماده]] دقیقاً صفر می‌شود و ماده خاصیت [[دیامغناطیس]] کامل پیدا می‌کند؛ یعنی [[میدان مغناطیسی]] را از درون خود طرد می‌کند. طرد [[میدان مغناطیسی]] تنها تفاوت اصلی ابررسانا با [[رسانا]]ی کامل است، زیرا در [[رسانا]]ی کامل، انتظار می‌رود [[میدان مغناطیسی]] ثابت بماند، در حالی که در ابررسانا [[میدان مغناطیسی]] همواره صفر است.
{{فیزیک ماده چگال}}

[[مقاومت الکتریکی]] یک [[رسانا]]ی [[فلز]]ی با کاهش [[دما]] کم می‌شود. در [[رسانا]]های معمولی مثل [[مس]] و [[نقره]]، ناخالصی و مشکلات دیگر این روند را کند می‌کند. به‌طوری‌که [[مس]] حتی در [[صفر مطلق]] همچنان [[مقاومت و رسانایی الکتریکی|مقاومت الکتریکی]] کمی دارد. در مقابل، ابررساناها موادی هستند که اگر دمایشان از یک دمای بحرانی کمتر شود، ناگهان مقاومت الکتریکی خود را از دست می‌دهند. جریانی از [[الکتریسیته]] در یک حلقهٔ ابررسانا می‌تواند برای مدت نامحدودی بدون [[مولد الکتریکی|مولد]] جریان برقرار بماند. ابررسانایی نیز مانند [[فرومغناطیس]] و [[خطوط طیفی]] [[اتم]]ها، پدیده‌ای [[مکانیک کوانتم|کوانتومی]] است. اَبَررسانایی یک تئوری جهان‌شمول ندارد و نمی‌توان آن را با [[فیزیک کلاسیک]] به مانند یک رسانای مطلوب توصیف کرد.

ابررسانایی برای طیف وسیعی از مواد مانند [[قلع]] و [[آلومینیوم]] ممکن است. همچنین برخی [[آلیاژ]]ها و [[نیمه‌رسانا]]ها نیز ابررسانا می‌شوند، ولی فلزاتی مثل [[طلا]] و [[نقره]] چنین نیستند. ابررسانایی در فلزات [[فرومغناطیس]] هم روی نمی‌دهد. در [[۱۹۸۶ (میلادی)|۱۹۸۶]] [[ابررسانایی دمای بالا]] کشف شد. دمای بحرانی این ابررساناها بیش از ۹۰ درجهٔ [[کلوین]] است. نظریه‌های کنونی ابررسانایی نمی‌توانند ابررسانایی دمای بالا را، که به [[ابررسانایی نوع ۲]] (Type II) معروف است، توضیح دهند. از نظر عملی ابررساناهای دمای بالا کاربردهای بیشتری دارند، زیرا در دماهایی ابررسانا می‌شوند که دست‌یافتنی‌تر هستند. پژوهش برای یافتن موادی که دمای بحرانی آن‌ها باز هم بیشتر باشد و همچنین برای یافتن نظریه‌ای برای ابررسانایی دمای بالا همچنان ادامه دارد.

== پیشینه ==
'''ابررسانایی''' را دانشمند هلندی، کامِرلینگ اُونِس در ۱۹۱۱ در دانشگاه لایدن کشف کرد. وی دریافت که در دمای بسیار پایین، مقاومت جیوه تا حد اندازه‌گیری‌ناپذیری کاهش می‌یابد. وی دریافت هنگامی که دمای جیوه به صفر مطلق کاهش داده می‌شود، افت آرام مقاومت، نزدیک به دمای ۴ درجه کلوین به ناگهان شدید شده و کمتر از این دما، جیوه دیگر هیچ مقاومتی ندارد. اونس نتیجه گرفت که در دمای کمتر از ۴ درجه کلوین، جیوه به حالت دیگری که مطلقاً از حالت‌های شناخته‌شده پیشین متفاوت بود، رسیده است. این ویژگی، ابررسانایی نام گرفت.<ref>دانشنامه مشاهیر، شماره 63، سال 11</ref>

== خواص ابررساناها ==
برخی خواص ابررساناها از ماده‌ای به مادهٔ دیگر تغییر می‌کند، خواصی مانند [[ظرفیت گرمایی]] و دمای بحرانی. اما برخی خواص در ابررساناها مشترک است، از جمله این که در دماهای بسیار پایین، مقاومت الکتریکی آنها به صفر می‌رسد. همچنین دیگر هیچ [[میدان مغناطیسی]] در آن‌ها نخواهد بود. با توجه به چنین خواص مشترکی می‌توان ابررسانایی را یک [[فاز(ماده)فاز|فاز]] [[ترمودینامیک]]ی برای ماده دانست. ابررسانا شدن را می‌توان [[گذار فاز]]ی قلم‌داد کرد. چیزی مانند تغییر حالت آب از مایع به گاز یا برعکس.

== مقاومت صفر در برابر جریان ==
یک راه برای سنجش مقاومت الکتریکی مواد، قرار دادن آن‌ها در یک [[مدار الکتریکی|مدار]] و اندازه‌گیری [[ولتاژ]] و جریان و محاسبه مقاومت از <math>R=\frac{V}{I}</math> است. اگر [[اختلاف پتانسیل]] صفر باشد، مقاومت رسانا در برابر جریان صفر است و آن ماده یک ابررسانا است.

ابررساناها می‌توانند بدون ولتاژ، جریان را حفظ کنند؛ خاصیتی که از آن در آهن‌ربای ابررسانا استفاده می‌شود و کاربرد وسیعی دارد. برای مثال از این آهن‌ربا در [[MRI]] استفاده می‌شود.

آزمایش نشان می‌دهد حلقه‌ای از ابررساناها می‌تواند برای سال‌ها جریان را بدون هیچ افت قابل اندازه‌گیری حفظ کند. آزمایش‌ها، نیمه‌عمر جریان را در چنین مدارهایی بیش از صد هزار سال برآورد می‌کنند و از نظر تئوری، جریان در ابررسانا، می‌تواند تا ابد باقی بماند. در رساناهای معمولی، [[جریان الکتریکی]] را می‌توان به صورت [[شار الکترون‌ها]] در یک [[شبکه یونی|شبکهٔ یونی]] تصور کرد. الکترون‌های در حرکت، پیوسته با شبکهٔ یونی برخورد می‌کنند. در این برخوردها، [[شبکه یونی|شبکهٔ یونی]] بخشی از انرژی الکترون را به گرما تبدیل می‌کند، که در واقع همان [[انرژی جنبشی]] شبکهٔ یون است. در نتیجه بخشی از انرژی الکترون‌ها به هدر می‌رود. این را [[مقاومت و رسانایی الکتریکی|مقاومت الکتریکی]] می‌نامیم. اما وضع در ابررساناها به گونه‌ای دیگر است. در ابررساناهای معمول نمی‌توان جریان را به تک الکترون‌های جاری نسبت داد. در عوض می‌توان جریان را حاصل [[جفت کوپر|جفت الکترون‌های کوپر]] دانست که به هم وصل می‌شوند و با تعویض [[فونون]]های خود، کاملاً در کنار هم می‌مانند. بر پایه [[مکانیک کوانتومی]]، طیف انرژی این [[جفت کوپر]] دارای حداقل سطح خاص است و از آن کمتر نمی‌تواند باشد. در نتیجه ΔE حاصل را که آن را می‌توان حداقل انرژی جفت کوپر دانست، می‌تواند تنها دو حالت برای جفت کوپر و در نتیجه جریان پدیدآورد. یا این‌که ΔE از kT که انرژی شبکهٔ یونی است (k [[ثابت بولتسمان|ثابت بولتزمن]] و T دمای شبکه است) بیشتر است. در این حالت جریان توسط شبکهٔ یونی به هدر نمی‌رود و این یعنی جفت کوپر یک ابرشار را پدیدمی‌آورد که بدون افت انرژی از شبکهٔ یونی عبور می‌کند.

== گذار به فاز ابررسانایی ==
[[پرونده:Cvandrhovst.png|بندانگشتی|چپ|400px|نمودار سبز [[مقاومت (قطعه الکتریکی)|مقاومت]] ابررسانا در برابر جریان و نمودار آبی [[ظرفیت گرمایی ویژه]] آن را نشان می‌دهد.]]
در مواد ابررسانا، ابررسانایی زمانی بروز می‌کند که دمای ماده، T، از دمای بحرانی، <math>T_c</math>، کمتر شود. دمای بحرانی از ماده‌ای به مادهٔ دیگر متفاوت است. دمای بحرانی ابررساناهای معمول، بین ۲۰ کلوین تا زیر یک کلوین است. برای نمونه، دمای بحرانی [[جیوه]] ی جامد ۴٫۲ کلوین است ولی دمای بحرانی [[منیزیم دی بورید]] ۳۹ [[کلوین]] است. گرچه این ماده خواصی دارد که نمی‌بایست آن را در دستهٔ [[رسانایی الکتریکی|رساناهای معمول]] جای داد. ابررساناهای ترکیبی می‌توانند دمایی بحرانی بسیار بالاتری داشته باشند. برای مثال ایتربیم [[باریم]] مس اکسید یا [[ایتربیم باریم مس اکسید| YBCO|YBa<sub>2</sub>Cu<sub>3</sub>O<sub>7</sub>]] (که Y123 هم خوانده می‌شود) ابررسانایی است که دمای بحرانی آن ۹۲ کلوین است و در واقع اولین ابررسانای دمای بالا بود که کشف شد. همچنین ابررساناهای دمای بالای دیگری بر پایهٔ جیوه کشف شده‌اند که دمای بحرانی آن‌ها نزدیک ۱۴۰ کلوین است. هنوز هیچ نظریه‌ای چگونگی پدید آمدن ابررساناهای دمای بالا را توضیح نداده است. تعویض فونون می‌تواند عملکرد ابررساناهای معمول را توضیح دهد اما برای ابررساناهای با دمای بحرانی بسیار بالا از این تئوری هم نمی‌توان استفاده کرد.

ابررسانایی با تغییرات زیادی در خواص فیزیکی ماده همراه است که به همین سبب آن را [[فاز]] جدیدی می‌نامند. برای مثال [[ظرفیت گرمایی]] ماده از قوانینی تبعیت می‌کند که در زمان ابررسانا نبودن ماده وجود دارند. در گذر به فاز ابررسانایی، ظرفیت گرمایی ماده ناگهان پرشی با بالا می‌کند و سپس به صورت خطی کم و کمتر می‌شود تا به کلی از بین برود. در دمای پایین این تغییرات به صورت <math>e^{\frac{-\alpha}{T}}</math> است که α در آن ثابت است و این خود نشان می‌دهد که گاف انرژی وجود دارد.
تغییر فاز به ابررسانایی مدت زیادی مورد بحث بین دانشمندان بوده است. در حالی که آزمایش‌ها نشان می‌دادند که این تغییر از مرتبهٔ دوم است، بدین معنی که گرمای نهانی در این تغییر وجود ندارد، در دههٔ ۱۹۷۰ محاسبات این احتمال را مطرح کردند که شاید این تغییر وضعیت را بتوان با لحاظ کردن نوسانات بلند برد در [[میدان مغناطیسی]]، تغییر فازی نوع اول به حساب آورد. به تازگی با کمک [[نظریه آشوب|نظریهٔ آشوب]] است که مشخص شده خطوط مارپیچ ابررسانا در این بین نقشی عمده دارند و این‌گذار حالت برای ابررساناهای نوع دوم گذری از مرتبهٔ دوم و برای ابررساناهای نوع اول، گذری از مرتبهٔ اول است.

== ابررسانایی نوع ۱ و نوع ۲ ==
اگر میدان مغناطیسی خیلی قوی باشد، اثر مایسنر از بین می‌رود. همین پدیده ابررساناها را به دو نوع تقسیم می‌کند: در ابررساناهای '''نوع ۱''' (Type I) اگر میدان مغناطیسی از یک حد آستانه (<math>H_c</math>) بیشتر شود، ابررسانایی ناگهان از بین می‌رود. بسته به شکل هندسی نمونه، ممکن است حالت‌های میانی‌ای هم ایجاد شوند که در آن ناحیه‌های عادی (که در آن‌ها میدان وجود دارد) و ناحیه‌های ابررسانا (که میدان درون‌شان صفر است) هم‌زمان وجود داشته باشند. در ابررساناهای '''نوع ۲''' (Type II) اگر میدان مغناطیسی از حد <math>H_{c1}</math> بیشتر شود، حالت مخلوطی ایجاد می‌شود که در آن [[شار مغناطیسی]] روبه‌افزایشی از ماده می‌گذرد، ولی مقاومت ماده، اگر جریان خیلی زیاد نباشد، همچنان صفر باقی می‌ماند. در حد دوم از میدان مغناطیسی <math>H_{c2}</math> ابررسانایی از بین می‌رود.

بیشتر ابررساناهایی که عنصر ساده هستند (به جز [[نیوبیوم]]، [[تکنسیوم]]، [[وانادیوم]] و [[نانولولهٔ کربنی|نانولوله‌های کربنی]]) نوع ۱ هستند، و تقریباً همهٔ ابررساناهای ناخالص و ترکیبی نوع ۲ هستند.

== اثر مایسنر ==
{{اصلی|اثر مایسنر}}
زمانی که یک ابررسانا در یک [[میدان مغناطیسی]] ضعیف خارجی قرار می‌گیرد. میدان فقط به مقدار ناچیز λ در داخل ابررسانا نفوذ کند که به آن عمق نفوذ لاندِن (London penetration depth) می‌گویند که با گذشت زمان این مقدار به صفر می‌رسد. به این پدیده [[اثر مایسنر]] می‌گویند و این اثر مشخصهٔ ویژهٔ ابررسانا را مشخص می‌کند. برای بیشتر ابررساناها عمق نفوذ لاندن تقریباً در حدود ۱۰nm می‌باشد.

اثر مایسنر در مقابل انتظاری که از یک [[رسانای الکتریکی]] ایده‌آل می‌رود در بعضی مواقع گیج‌کننده می‌باشد: مطابق [[قانون لنز]] وقتی که تغییرات میدان بر یک رسانا اعمال می‌شود در هادی جریانی القاء می‌شود که جهت این میدان در خلاف جهت میدان به وجود آورنداش است. در رسانای ایده‌آل جریان بزرگی در هادی القاء می‌شود که نتیجه‌اش خنثی کردن میدان اصلی می‌باشد.
اثر مایسنر با بحث بالا متفاوت است. فرض کنید فلزی داریم که در وضعیت عادی است و دارای میدان مغناطیسی ثابت (داخلی) است. حال آن را سرد می‌کنیم تا به دمای بحرانی برسد در این زمان ما شاهد از بین رفتن فوری میدان خواهیم بود؛ که مطابق قانون لنز چنین انتظاری نمی‌رود.

اثر مایسنر به کمک دو برادر Fritz و Heinz London مطرح شد که نشان دادند که انرژی آزاد الکترومغناطیسی در ابررسانا مینیمم مقدار است.

<math> \nabla^2\mathbf{H} = \lambda^{-2} \mathbf{H}\, </math>

در این فرمول H میدان مغناطیسی و λ عمق نفوذ لاندن است. معادلهٔ بالا که '''معادلهٔ لاندِن''' نام دارد پیش‌گویی می‌کند که جدا از میدان موجود در سطح میدان مغناطیسی در داخل ابررسانا به صورت [[تابع نمایی]] از بین می‌رود. اثر مایسنر در میدان‌های بسیار بزرگ دیده نمی‌شود.

همان‌طور که در تصویر بالا دیده می‌شود، ابررساناهای نوع ۱، در مجاورت با میدان مغناطیسی خارجی، میدان را دفع می‌کنند. در حالیکه در ابررساناهای نوع ۲، دیده می‌شود که آن‌ها بار میدان مغناطیسی خارجی را از خود عبور می‌دهند و آن‌ها را دفع نمی‌کنند.

=== دسته‌بندی ابررساناها ===
بنا به گفتهٔ بالا ابررساناها را می‌توان به دو نوع مختلف تقسیم کرد. ابررساناهای نوع ۱ که در آن‌ها خاصیت ابررسانایی در زمان رسیدن میدان به مقدار بحرانی Hc ناگهان از بین می‌رود. وابسته به شکل هندسی فلز مورد آزمایش ممکن است ماده به یک وضعیت دیگری برود که در آن هم خاصیت مادهٔ نرمال و هم خاصیت ابررسانایی را به‌طور مخلوط داشته باشد.

در ابررساناهای نوع۲ افزایش میدان و رسیدن به مقدار بحرانی Hc۱ ما را به یک وضعیت مختلط می‌رساند که در آن نفوذ شار مغناطیسی با افزایش همراه است ولی همچنان مقاومتی در برابر جریان وجود ندارد تا زمانی که میدان بیش از حد بزرگ شود در میدان بحرانی دوم Hc۲ ابررسانا از بین می‌رود.

== نظریه‌های ابررسانایی ==
هنوز هیچ نظریه‌ای که بتواند همهٔ انواع مشاهده‌شدهٔ ابررسانایی را توصیف کند، وجود ندارد. اصول پایه‌ای ابررسانایی در سال [[۱۹۵۷ (میلادی)|۱۹۵۷]] توسط سه فیزیکدان [[آمریکا]]یی ([[جان باردین]]، [[رابرت شریفر]] و [[لئون کوپر]]) توضیح داده شد و به نام این سه فیزیکدان [[نظریه BCS|نظریهٔ BCS]] نام گرفت.

{{بخش ناقص}}

== تاریخچهٔ ابررسانایی ==
[[پرونده:Magnet 4.jpg|بندانگشتی|آهنربا بر روی یک ابررسانا با دمای بالا خنک شده با نیتروژن مایع معلق است.]]
ابررسانایی را در سال [[۱۹۱۱ (میلادی)|۱۹۱۱]] [[هایک کمرلینگ اونز|هایکه کامِرلینگ اونِس]] [[هلند]]ی از دانشگاه لایدن کشف کرد. او مقاومت الکتریکی [[جیوه|جیوهٔ]] [[جامد]] را در دماهای پایین بررسی می‌کرد و از [[هلیوم]] مایع -که تازه کشف شده بود- به عنوان سردکننده استفاده می‌کرد. او فهمید که در دمای ۴٫۲K مقاومت ناگهان به صفر می‌رسد. [[جایزه نوبل فیزیک]] در سال [[۱۹۱۳ (میلادی)|۱۹۱۳]] به همین خاطر به او داده شد.

در دهه‌های بعد، خاصیت ابررسانایی در مواد دیگری نیز دیده شد. در سال [[۱۹۱۳ (میلادی)|۱۹۱۳]] دیده شد که سرب (در دمای ۷K) و در سال [[۱۹۴۱ (میلادی)|۱۹۴۱]] نیترید نیوبیوم (در دمای ۱۶K) ابررسانا می‌شوند.

گام مهم بعدی در فهم ابررسانایی در سال [[۱۹۳۳ (میلادی)|۱۹۳۳]] اتفاق افتاد. در این سال [[مایسنر]] و [[اوخنفلد]] دریافتند که ابررساناها میدان مغناطیسی خارجی را طرد می‌کنند؛ پدیده‌ای که امروزه [[اثر مایسنر]] نامیده می‌شود. در سال [[۱۹۳۵ (میلادی)|۱۹۳۵]] [[فریتز لندن|فریتز]] و [[هاینز لندن|هاینز لاندن]] نشان دادند که اثر مایسنر نتیجه‌ای از کمینه‌بودن انرژی آزاد الکترومغناطیسی حمل‌شده توسط جریان‌های ابررسانا است.

در سال ۱۹۵۰ تئوری [[(Ginzburg-Landau)]] توسط [[لو لانداو]] و [[Ginzburg]] مطرح شد. این تئوری که ترکیبی از تئوری مرتبهٔ دوم [[لو لانداو]] با معادلهٔ موج [[اروین شرودینگر]] می‌باشد دارای توضیح خوبی دربارهٔ مشخصه و خواص ابررساناها است. بخصوص [[Abrikosov]] نشان داد که تئوری
[[Ginzburg-Landau]] پیش‌بینی تقسیم‌بندی ابررساناها را به دو دستهٔ نوع۱ [[type۱]] و نوع۲ [[type۲]] را کرده بود.

آقای [[Ginzburg]] و آقای [[Abrikosov]] در در سال ۲۰۰۳ برندهٔ جایزهٔ نوبل شدند (Landau در سال ۱۹۶۸ دارفانی را وداع گفت).

همچنین در سال ۱۹۵۰ [[Maxwell]] و [[رینولدز (ابهام‌زدایی)]] در جای دیگر یافتند که دمای بحرانی ابررساناها به جرم ایزوتوپی جزء اصلی عنصر بستگی دارد. این کشف مهم اشاره دارد به اثر متقابل الکترون و فونون [[lectron-phonon]] در نتیجهٔ مکانیزم میکروسکوپی مسئول برای ابررسانایی.

تئوری کامل میکروسکوپی ابررساناها در سال ۱۹۵۷ توسط آقایان Bardeen و Cooper و Schrhffer ارائه شد که مستقلاً پدیدهٔ ابررسانایی توسط Nikolay Bogolyubov توضیح داده شد.

این تئوری BCS (Bardeen Cooper Schrieffer) جریان ابررساناها را به عنوان ماده‌ای با هدایت فوق‌العاده زیاد با زوجهای کوپر توضیح می‌دهد.
(اثر متقابلی که جفتهای الکترون در مبادلهٔ فونون)

تئوری به عنوان ستون و پایه در سال ۱۹۵۸ قرار گرفت زمانی که Bogolyubov نشان داد که [[تابع موج]] BCS که استنتاج شده از یک استدلال متغیر است و می‌تواند بدست بیاید با تغییر قانونی و متعارف تئوری الکترونیک Hamiltonian. در سال ۱۹۵۹ Lev Gorkov اثبات کرد که تئوری BCS نزدیک به تئوری Ginzburg-Landau است و نزدیک به دمای بحرانی است.

در سال ۱۹۶۲ اولین سیم تجاری ابررسانا از آلیاژ نیوبیم- [[تیتانیوم|تیتانیم]] (niobium-titanium) در Westinghouse تحقیق شد. در همین سال Josephson مهم‌ترین پیش‌بینی تئوریکی را انجام داد که چنین بود: یک ابر جریان می‌تواند از بین دو قطعه ابررسانا که با یک لایه نازک ایزوله شده‌اند جاری شود. این پدیده [[اثر جوزفسون]] (effect Josephson) نام دارد که استخراج شده از دستگاه ابررساناها مثل SQUID’s می‌باشد که دقیقترین دستگاه اندازه‌گیر شار مغناطیسی کوانتوم موجود می‌باشد (h [[ثابت پلانک]]).

Josephson برندهٔ جایزهٔ نوبل در سال ۱۹۷۳ گردید.

تا سال ۱۹۸۶ فیزیک‌دان‌ها بر این باور بودند که تئوری BCS ابررسانایی را در دماهای بالاتر از ۳۰˚k را نفی می‌کند، در همین سال Bednorz و muller کشف کردند که ابررسانایی در عناصر لانتان که بر پایهٔ اکسید مس (cuprate) هستند دارای دمای تبدیل ۳۵˚K می‌باشند. (در سال ۱۹۸۷ برندهٔ جایزهٔ نوبل فیزیک شدند)

در مدت کوتاهی توسط M.K. Wu کشف شد که جایگزین کردن لانتان با ایتریم و ساختن YBCO دمای بحرانی تا ۹۲˚K بالا می‌برد که بسیار مهم است چون برای سرد کردن ابررسانا می‌توان از نیتروژن مایع استفاده کرد ([[نقطه جوش|دمای جوش]] نیتروژن مایع در [[فشار اتمسفریک|فشار جو]] ۷۷˚K است). این امر از نظر تجاری بسیار مهم است چون تولید نیتروژن مایع ارزانتر و در همان محل با مواد اولیه قابل تولید است و به بعضی از مشکلات برخورد نمی‌کنیم از قبیل آب‌بندی لوله‌های تزریق هلیوم.

خیلی دیگر از ابررساناهای cuprate کشف شده‌اند و تئوری ابررساناها یکی از برجسته‌ترین مشکلات دربارهٔ این نوع مواد در علم فیزیک می‌باشد.

از تاریخ اکتبر ۲۰۰۷ بالاترین دمای ابررسانایی مربوط به ماده‌ای مرکب از تالیوم، جیوه، مس، باریم، کلسیم، اکسیژن با دمای بحرانی Tc=۱۳۸˚K می‌باشد.

در فوریهٔ ۲۰۰۸ خانوادهٔ دیگر ابررساناهای دما بالا کشف شد. Hideo Hosono از انستیتو تکنولوژی توکیو کشف کرد که lanthanum oxygen fluorine iron arsenide (LaO1-xFxFeAs) در دمای ۲۶˚K تبدیل به ابررسانا می‌شود. بعد از مدت کوتاهی دیگران مواد دیگری از همین خانواده یافتند که در دمای ۵۵˚K به ابررسانا تبدیل می‌شوند. متخصصان امیدوارند که بررسی خانوادهٔ دیگری از ابررساناها باعث آسانتر شدن توضیح عملکرد این مواد خواهد شد.

== کاربردها ==
[[پرونده:3TMRI.jpg|بندانگشتی|رزونانس مغناطسی تسلا]]
ابررساناهای دمای پایین امروزه در ساخت [[آهنربا]]های ویژه [[طیف‌سنج]]های [[رزونانس مغناطیسی هسته]]، [[آنژیوگرافی تشدید مغناطیسی]] برای مقاصد تشخیص طبی، [[شتاب‌دهنده ذره‌ها]]، [[قطار مگلو|ترنهای سریع مغناطیسی]] و انواع ابزارهای رسانایی الکترونیکی بکار می‌رود. اما برای اینکه ابررساناهای دمای بالا در کاربردهای میدان مغناطیسی در دمای بالا رقابت کنند، هنوز زمان لازم دارد، این بعلت دشواری در [[تولید انبوه]] و با [[کیفیت]] بالاست. اگر چه در حال حاضر، بازار ابررساناهای دمای بالا رونق کمی دارد، گمان می‌رود که در خلال دو دهه آینده کاربر د آن فراگیر و پررونق شود.

[[آهنربای ابررسانا|آهنرباهای ابررسانا]] از قوی‌ترین [[آهنربا]]های الکتریکی موجود در [[جهان]] هستند. از آن‌ها در قطارهای سریع‌السیر برقی و دستگاه‌های [[MRI]] و [[NMR]] و هدایت کردن ذرات در [[شتاب‌دهنده]]ها استفاده می‌شود. همچنین می‌توان به عنوان جداکننده‌های مغناطیسی در جاهایی که ذرات مغناطیسی ضعیف خارج می‌شود مثلاً در صنایع رنگ‌سازی استفاده شود.

همچنین از ابررساناها در [[مدار]]ات دیجیتالی نیز استفاده می‌شود به عنوان مثال در ایستگاه‌های RF و موبایل در ایستگاه‌های امواج ماکروویو.

از ابررساناها در Josephson junction برای ساختن بلوک‌های ساختمان [[SQUID]] استفاده می‌شود. SQUID حساسترین اندازه‌گیر امواج مغناطیسی می‌باشد.

سری دیگر دستگاه‌های Josephson برای ردیابی [[فوتون]] یا به عنوان [[میکسر]] استفاده می‌شود. از مقاومت‌هایی که به ابررسانا تبدیل می‌شوند نیز در ساختن [[دماسنج]] و گرماسنج‌های حساس micro-calorimeter ردیاب فوتونی استفاده می‌شود.

یک کاربرد آرمانی برای ابررساناها، استفاده از آن‌ها در انتقال قدرت به شهرهاست. اگرچه به خاطر قیمت بالا و نشدنی بودن [[سردسازی]] مایل‌ها سیم ابررسانا برای رسیدن به دماهای بسیار پایین، این کار تا به حال تنها در اندازه آزمایش باقی مانده است.

محققان امیدوارند که در [[آینده]] از ابررسانا در ساختن [[ترانسفورماتور]]ها، وسایل ذخیرهٔ برق، [[الکتروموتور]]ها، محدود کردن جریان [[اتصال کوتاه]]، وسایل شناور مغناطیسی استفاده کنند. اما چون ابررساناها به تغییر و حرکت میدان مغناطیسی حساسند استفاده از آن‌ها در برق [[جریان متناوب]] مثل ترانسفورماتورها بسیار سخت پیشرفت می‌کند ترجیحاً در حیطهٔ کاری [[جریان مستقیم]] می‌باشد.

== نارساناها، نیمه رساناها و رساناها ==
به‌طور مثال [[طلا]] و نقره رسانایی خوبی دارند، ولی چوب و [[پلاستیک]] رسانایی ندارند و موادی مانند سیلیسم و [[ژرمانیم|ژرمانیوم]] جزء نیمه رسانا می‌باشند که جریان الکترومغناطیسی و ترمودینامیکی روی اینها تأثیر جزئی می‌گذارند و در مقابل جریان رسانایی مقاومت وجود دارند که مانع انتقال جریان انرژی الکتریکی می‌شود.
برای کم کردن مصرف انرژی و کارایی بالاتر و ارزانی وسایل باید دنبال موادی باشیم که مقاومت خیلی خیلی کمی در برابر جریان انرژی الکتریکی داشته باشند و تقریباً برابر مقاومت صفر باشند (ابر رسانا). در بعضی مواد وقتی به این حالت می‌رسیم که آن مواد در دمای ویژه‌ای قرار بگیرند که جریان دائماً در آن‌ها برقرار باشد.

== تاریخچه تحقیقات ==
# جیمز دئِور در اواسط [[قرن نوزدهم]] پژوهش‌هایی دربارهٔ تغییر مقاومت در دماهای پایین انجام داد.
# زیگموند روبلوفسکی و کارل اولزفسکی در سال ۱۸۶۴ بررسی دربارهٔ کاهش مقاوت الکتریکی با روشی که بتوان اکسیژن و نیتروژن را مایع کرد، انجام دادند.
# دِئور و فلمینگ دربارهٔ صفر شدن مقاومت (تقریباً صفر) در دمای مطلق، پژوهش‌هایی را انجام دادند.
# والتر نرست با توجه به [[قانون سوم ترمودینامیک]] اظهار داشت که به هیچ وجه نمی‌توان مقاوت مواد را صفر کرد.
# کارل لیند و ویلیام همپسون آلمانی نیز روشی جدید برای خنک‌سازی و [[مایع کردن]] گازها با افزایش فشار را کشف کردند.

== مهم‌ترین خواص ابررساناها ==
# مقاومت تقریباً صفر و توانایی عبور [[چگالی]] [[جریان]] بالا. رسانایی که [[مقاومت]] تقریباً صفر دارد در زمینه تولید و انتقال انرژی تأثیر بسزایی دارد و باعث صرفه جویی در مصرف انرژی می‌شود. همچنین باعث افزایش چگالی جریان می‌شود، البته باید توجه داشت که افزایش چگالی جریانی بیش از حد معینی باعث افزایش مقاومت می‌شود.
# ایجاد میدان مغناطیسی بسیار قوی. خاصیت ابر رسانایی به ۳ [فاکتور] دما، شدت جریان عبوری و [[میدان مغناطیسی]] وابسته است. به‌طور مثال در دمای خیلی پایین خاصیت ابر رسانای جسم ممکن است به دلیل میدان مغناطیسی قوی از بین برود، که به مقدار میدان مغناطیسی ای که در آن خاصیت ابر رسانایی از بین می‌رود میدان بحرانی گفته می‌شود.
ابر رساناها از نظر رفتار فیزیکی به دو گروه تقسیم می‌شوند که بیشتر عناصر شامل گروه اول می‌شوند ولی [[آلیاژ]]ها و مقدار کمی از عناصر شامل گروه دوم می‌شوند.
اختلاف گروه اول با گروه دوم در تعداد ناحیه و فواصل بین الکترون‌های [[آزاد]] می‌باشند؛ گروه اول دارای دو ناحیه و فاصله [[الکترون‌های آزاد]] آن کم می‌باشد؛ ولی گروه دوم دارای ۳ ناحیه هستند ولی فاصله الکترون‌های آزاد آن‌ها زیاد است.
# خاصیت تونل زنی. به انتقال جریان الکتریکی از یک ابر رسانا به ابر رسانای دیگر در صورتی که نزدیک هم باشد گفته می‌شود. این انتقال انرژی در صورتی است که ولتاژی وجود ندارد ولی به میدان مغناطیسی وابسته است.

== ابررساناها و [[تکنولوژی]] ==
مهترین کاربرد ابررساناهای دمای بالا، در زمینه ساخت آی سی‌های خیلی سریع می‌باشد که تحول بزرگی در [[فناوری اطلاعات]] ایجاد می‌کند و می‌توان آن را با اختراع [[ترانزیستور]]ها مقایسه کرد.
از کاربردهای دیگر ابررساناها با در نظر گرفتن حساسیتشان به میدان مغناطیسی در اکتشافات معدنی، زمین شناختی و ردیابی زیردریایی‌ها می‌توان استفاده کرد و همچنین در ساخت قطارهایی که با استفاده از خاصیت میدان مغناطیسی قطار را بالاتر از سطح [[زمین]] و بدون [[اصطکاک]] با ریل به حرکت درمی‌آورد. این [[قطار]]ها می‌توانند در کمتر از ۱ ساعت مسافتی بیش از ۵۰۰ [[کیلومتر]] را بپیمایند.
در خطوط انتقال نیرو با در نظر گرفتن اینکه بتوان ابررساناها را سرد نگه داشت، در حدود ۸۰ درصد در مصرف انرژی صرفه جویی می‌شود. همچنین در وسایل پزشکی و تحقیقاتی نیز کاربرد دارد.

== تفاوت بین ابررساناهای سرامیکی و فلزی ==
تفاوت بین ابر رساناهای سرامیکی و فلزی این است که برای سرد نگه داشتن ابر رساناهای سرامیکی می‌توان از نیتروژن مایع که ارزان و فراوان است استفاده نمود، در صورتی که در ابر رساناهای فلزی باید از [[هلیوم مایع|هلیم مایع]] است استفاده کرد.

== جستارهای وابسته ==
* [[رسانا]]
* [[ابررسانایی رنگی]]
* [[نظریه BCS]]
* [[اثر مایسنر]]
* [[ابررسانایی دمای بالا]]

== منابع ==
{{پانویس}}
{{آغاز چپ‌چین}}
* ''Gale Encyclopedia of Science.'' Gale, 2004. {{ISBN|0-7876-7554-7|en}}
* Tinkham, Michael (2004). ''Introduction to Superconductivity (second edition)''. Dover Books on Physics. {{ISBN|0-486-43503-2|en}}.
{{پایان چپ‌چین}}
* {{یادکرد-ویکی |پیوند= http://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Special:Cite&page=Superconductivity&id=116425045 |عنوان= Superconductivity|زبان=انگلیسی |بازیابی=۲۰ مارس ۲۰۰۷}}

== پیوند به بیرون ==
{{ویکی‌انبار-رده|Superconductors}}
* [http://www.superconductors.org/ نمایشگر جدیدترین دمای بحرانی ابررسانایی]
* [http://www.superconductors.ir/ پایگاه جامع ابررسانای ایران]
* [https://web.archive.org/web/20081223033858/http://www.magnet.fsu.edu/education/tutorials/magnetacademy/superconductivity101/ Superconductivity: Current in a Cape and Thermal Tights. An introduction to the topic for non-scientists] National High Magnetic Field Laboratory
* [https://web.archive.org/web/20031027181934/http://www.ornl.gov/reports/m/ornlm3063r1/pt1.html Introduction to superconductivity]
* [https://web.archive.org/web/20100821182614/http://www.msm.cam.ac.uk/ascg/lectures/ Lectures on Superconductivity (series of videos, including interviews with leading experts)]
* [https://web.archive.org/web/20091023010527/http://sns.gov/partnerlabs/jlab.shtml Superconducting Niobium Cavities]
* [https://web.archive.org/web/20051205121000/http://www.superlife.info/ Superconductivity in everyday life: Interactive exhibition]
* [https://web.archive.org/web/20080516011457/http://web.njit.edu/~mathclub/superconductor/index.html Video of the Meissner effect from the NJIT Mathclub]
* [https://web.archive.org/web/20070930121223/http://www.superconductivitynewsupdate.com/ Superconductivity News Update]
* [http://www.superconductorweek.com/ Superconductor Week Newsletter - industry news, links, et cetera]
* [https://web.archive.org/web/20110716212925/http://www.maniacworld.com/Superconducting-Magnetic-Levitation.html Superconducting Magnetic Levitation] Video
* [http://www.iop.org/EJ/journal/SUST Superconductor Science and Technology (journal)] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080706005003/http://www.iop.org/ej/journal/SUST |date=۶ ژوئیه ۲۰۰۸}}
* [http://www.michaelschreiner.eu/magnet.shtml Why does a levitated magnet start to rotate? (German)]
* [http://www.nscl.msu.edu/ National Superconducting Cyclotron Laboratory at Michigan State University]
* [https://web.archive.org/web/20080614062636/http://www.suptech.com/hts_crfe_tech.htm High Temperature Superconducting and Cryogenics in RF applications]
* [https://web.archive.org/web/20080602140151/http://sdb-server.cern.ch/mediawiki/index.php/Main_Page CERN Superconductors Database]
* [http://youtube.com/watch?v=indyz6O-Xyw&feature=user YouTube Video Levitating magnet]
* [http://superconductors.org/typE1.htm List of all known superconductive elements]
* [https://web.archive.org/web/20080628102814/http://www.physics.csulb.edu/~abill/isotope.html Isotope effect in superconductivity]

{{حالت‌های ماده}}
{{داده‌های کتابخانه‌ای}}

[[رده:ابررسانندگی]]
[[رده:اختراع‌های هلندی]]
[[رده:اسپینترونیک‌ها]]
[[رده:پدیده‌های فیزیکی]]
[[رده:گذارهای فاز]]
[[رده:شناوری مغناطیسی]]
[[رده:علم در ۱۹۱۱ (میلادی)]]
[[رده:علم و فناوری در هلند]]
[[رده:فازهای ماده]]
[[رده:فیزیک ماده چگال]]
[[رده:ماده کوارک]]
[[رده:ماده نامتعارف]]
[[رده:مسئله‌های حل‌نشده در فیزیک]]
[[رده:مفاهیم فیزیکی]]