نمایش مبدأ برای آستابل

'''آستابل''' (به [[زبان انگلیسی|انگلیسی]]: ''astable'') یکی از انواع '''مولتی‌ویبراتورها''' است. آستابل دارای دو حالت است که هر دو حالت ناپایدار است (دارای نوسان پایدار است) و مرتباً از یک وضعیت یه وضعیت دیگر منتقل می‌شود. از آستابل می‌توان برای تولید موج مربع استفاده کرد.

آستابل را می‌توان به کمک [[ترانزیستور]]، [[تقویت کننده عملیاتی]] و [[تراشه زمان‌سنج ۵۵۵]] ساخت.

== آستابل با ترانزیستور ==
[[پرونده:Transistor Multivibrator.svg|بندانگشتی|250px|چپ|آستابل]]
تحلیل: فرض می‌کنیم در لحظه روشن شدن [[ترانزیستور]] Q۱ روشن و [[ترانزیستور]] Q۲ خاموش باشد.

چون بیس [[ترانزیستور]] Q۲ از طریق [[مقاومت]] R۲ به منبع تغذیه متصل است [[ترانزیستور]] Q۲ خاموش نخواهد ماند و پس از مدتی دوباره روشن خواهد شد و بالعکس.

شکل موج ایجاد شده روی کلکتور [[ترانزیستور]]ها، با اختلاف فاز ۱۸۰ درجه، تقریباً مربعی خواهد بود.
زمان هر نیم پریود از رابطه بدست ''t'' = ln(2)''RC'' بدست می‌آید. در حالت مجموع نیز:

''T'' = ''t''<sub>۱</sub> + ''t''<sub>۲</sub> = ln(2)''R''<sub>۲</sub> ''C''<sub>۱</sub> + ln(2)''R''<sub>۳</sub> ''C''<sub>۲</sub>

برای [[فرکانس]] که عکس دوره زمانی است داریم:
{{چپ‌چین}}
<math>f = \frac{1}{T}= \frac{1}{\ln(2) \cdot (R_2 C_1 + R_3 C_2)}\approx \frac{1}{0.693 \cdot (R_2 C_1 + R_3 C_2)}</math>
{{پایان چپ‌چین}}
برای حالت خاص، زمانی که duty cycle=۵۰٪ (نیم پریودهای برابر t1=t۲) [[مقاومت]]‌های R2=R۳ و [[خازن]]‌های C1=C۲ داریم:
{{چپ‌چین}}
<math>f = \frac{1}{T}= \frac{1}{\ln(2) \cdot 2RC}\approx \frac{0.721}{RC}</math>
{{پایان چپ‌چین}}

== آستابل با [[تراشه زمان‌سنج ۵۵۵]] ==
[[پرونده:555 Astable Diagram.svg|بندانگشتی|250px|چپ|آستابل با [[آی سی تایمر ۵۵۵]]]]
کاربرد مقاومت R۲ این است که خازن به سرعت شارژ و دشارژ نشود.
از طریق روابط زیر می‌توان [[بسامد|فرکانس]] کاری مدار، زمان high یا یک بودن و زمان low یا صفر بودن بودن را بدست آورد.
{{چپ‌چین}}
<math>f = \frac{1}{\ln(2) \cdot C \cdot (R_1 + 2R_2)}</math>

<math>\mathrm{high} = \ln(2) \cdot (R_1 + R_2) \cdot C</math>

<math>\mathrm{low} = \ln(2) \cdot R_2 \cdot C</math>
{{پایان چپ‌چین}}
توضیح عملکرد: ابتدا فرض می‌کنیم [[ترانزیستور]] خاموش است. پس [[خازن]] به سمت Vcc شارژ می‌شود ولی هنگامی که تا ۲/۳Vcc (دو سوم تغذیه) رسید چون به پابه آستانه متصل است خروجی low می‌شود. سپس [[ترانزیستور]] روشن می‌شود و خازن با ثابت زمانی R۱*C به سمت صفر می‌رود تا به ۱/۳Vcc (ثلث منبع تغذیه) برسد در این لحظه پایه تریگر مجدداً خروجی آی سی را High می‌کند و [[ترانزیستور]] خاموش می‌شود. '' این سیکل مرتباً تکرار می‌شود .''
'''پس شکل موج خروجی، یک موج مربعی است.'''
شکل موج ایجاد شده روی خازن، تقریباً یک شکل موج دندانه اره‌ای است. (به جای [[مقاومت]] می‌توان از منبع جریان استفاده کرد تا خازن با آهنگ یکسانی شارژ شود)

== پیوند مرتبط ==
* [[بای استابل]]
* [[مونوستابل]]

== منابع ==
[[:w:en:Multivibrator|ویکی‌پدیای انگلیسی]]

[[رده:مدارهای دیجیتال]]
[[رده:مهندسی الکترونیک]]
[[رده:نوسان‌سازها]]